Afet ve kriz durumlarında toplumsal cinsiyet açısından bakıldığında kadınlar kriz anının getirdiği sıkıntılardan ve sağlık sorunlarından daha fazla etkilenmektedir Afet durumunda kadınların cinsel sağlık ve üreme sağlığı daha çok tehdit altına girmekte, sağlık hizmetine ulaşımda zorluklar yaşanabilmektedir. Bunun yanı sıra kadınların düşük sosyoekonomik durumu, afetlerin onlar üzerindeki ölümcül etkilerini daha da artırmakta ve olumsuz sağlık koşulları sebebiyle yaşam kaliteleri olumsuz yönde etkilenmektedir. Ayrıca acil obstetrik durumlar, HIV, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), cinsel istismar, cinsel şiddet ve aile içi şiddet gibi durumlar kriz anlarında artmakta ve afet ortamlarında morbidite ve mortaliteye önemli katkılarda bulunmaktadır.
Yapılan araştırmalarda deprem ve kasırga gibi doğal afetlerden sonra kadınlarda menstruasyon bozukluk, pelvik inflamatuar hastalık, kadınların cinsel yaşamlarında memnuniyetsizlik, gebe kalma isteklerinde azalma ve düşük doğum ağırlıklı bebeklere sahip olma riskinin arttığı bildirilmiştir.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından “Afetlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı (CSÜS)” için “Asgari Sağlık Hizmet Paketi (MISP) geliştirmiştir.
Bu hizmetin amaçları içerisinde; MISP’ koordinasyonunu sağlamak, cinsel şiddeti önlemek ve sonuçlarını yönetebilmek; HIV ve diğer CYBE geçişini önlemek, morbidite ve mortalite riskini azaltmak; anne ve yenidoğan hastalık ve kayıplarını en aza indirebilmek ve artışını önlemek, istenmeyen gebelikleri önlemek; kapsamlı üreme sağlığı hizmetlerinin birinci basamak sağlık kuruluşlarına mümkün olduğunca çabuk entegrasyonunu sağlamak ve bu hizmetlerin sunumunu planlamak yer almaktadır. Ülkemizde de UNFPA tarafından “Kriz ve Kriz Sonrası Durumlarda CSÜS eğitimleri yapılmakta, eğitimlerde MISP uygulamasına yönelik bilgiler verilmektedir.
Sağlık profesyonellerinin, afet durumlarında cinsel sağlık ve üreme sağlığı farkındalıklarının artırılması, kriz ve kriz sonrası durumlarda cinsel sağlık ve üreme sağlığının MISP bağlamında ele alınması ve afetlerde bir standart olarak kullanılması kadınların uzun vadeli sağlık sonuçlarını iyileştirmek açısından büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Afet, Cinsel sağlık, Asgari Sağlık Hizmet Paketi
|
