Dünyada yaklaşık 10000 mantar türü olduğu varsayılmaktadır. Bunlardan 200-300 türü güvenli iken 50-100 mantar türünün toksisite oluşturma kapasitesi vardır. ABD’de yılda ortalama 6000 mantar zehirlenme vakası bildirilmektedir. Çocuklarda mantar zehirlenmeleri vakaları ise en sık 6 yaş altında bildirilmektedir.
Mantar zehirlenmesi sık görülmekle birlikte ciddi toksisite nadirdir ve belirtiler ortaya çıkana kadar geçen latent periyoda göre; erken (6 satten önce) ve geç (6 satten sonra) belirti verebilirler. Mantar zehirlenme olgularında farklı mantar toksinleri ve çok sayıda klinik sendrom tanımlanmıştır. Bu klinik sendromlar; 1. Primer organ patolojileri ile ilişkili yan etkiler (hepatotoksik, nefrotoksik), 2. Nörotoksik yan etkiler, 3. Kas hastalıkları ile ilişkili yan etkiler, 4. Metabolik ve endokrin bozukluklarla ilişkili yan etkiler, 5. Gastrointestinal sistemle ilişkili yan etkiler, 6. Sınıflandırılamayan diğer yan etkiler ile ilişkili olmak üzere genel olarak 6 grup altında değerlendirilebilir. Vakaların %95’inde mantarın türü tespit edilememektedir. Bu nedenle klinik sendromların iyi tanınması ve spesifik tedavilerin uygun şekilde başlatılması önem arz etmektedir.
Türkiye’deki ölümcül zehirlenmeler sıklıkla amanita phalloides türü mantar alımlarında görülmektedir. Mantar zehirlenmelerinde tedavinin temel amacı mantar toksinlerin emiliminin yavaşlatılması, yeterli hidrasyon desteğinin sağlanması, alınan toksinlerin karaciğer ve böbrek gibi primer organlara etkilerinin minimalize edilmesi için spesifik tedavilerin başlanması ve toksinlerin hızla vücuttan uzaklaştırılmasının sağlanmasıdır. Bunun için aktif kömür, n-asetil sistein, benzatin penisilin G, simetidin, askorbik asit ve silibinin tedavisi verilebilir. Hemodiyaliz, hemofiltrasyon ve plazmaferez gibi diğer tedavi yöntemleri kullanılabilir.
Mantar zehirlenmelerinden korunmak için doğadan toplanan bütün mantarlar zehirli olarak kabul edilmeli ve çocukların kazara alımları durumunda erken müdahale önemli olduğu için derhal sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Mantar, Zehirlenmeler, Çocuk, Acil
|
