Günümüzde sağlıklı ve farklı besin gruplarına ulaşılmasının kolay olmasına rağmen, çocukların tek tip besine veya besinlere ilgi duyması endişeye sebep olmaktadır. Özellikle çocuklar meyve ve sebze gibi sağlıklı besinler seçmek yerine; şeker, yağ ve tuz içeriği yüksek olan hızlı-hazır ve işlenmiş besinleri seçmektedir. Çocukların bu beslenme tarzını benimsemelerinin obezite ve tip II diyabet gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların prevelansının artışında kilit faktörlerden biri olduğu düşünülmektedir. Çocuklarda besin seçimini doğuştan gelen ve değişen lezzet tercihleri, bilişsel yetenek veya dikkat süresi, kültürel normlar, ebeveynlerin beslenme tercihleri, yeme davranışları, ceza ve ödüllendirme sistemleri gibi birçok faktör etkilemektedir. Ayrıca son zamanlarda güdüsel ya da bilişsel etmenlerden kaynaklı yeni karşılaştığı besinlerden sakınma durumu olarak adlandırılan “besin neofobisi”de çocuklarda diyet çeşitliliğini azaltan önemli etmenlerden biri olmuştur. Yetişkinlerde besin neofobisi, yiyeceğin içeriğine güvenmeme, içeriği bilinmeyen yiyecekleri tatmada şüphe duyulması ve zehirlenme gibi korkular nedeniyle oluşurken; bebeklerde besin neofobisinin maternal beslenme esnasında karşılaşmadıkları tatlara karşı geliştirdikleri nörobiyolojik mekanizmalara bağlı olduğu öne sürülmektedir. Neofobik çocuğun, yeni besin maddesine karşı olan bu korkusunun, doğası gereği oluşması kadar ebebeynin çocuğun beslenmesi esnasındaki tutumunun da çocukta besin neofobisi oluşmasına neden olacağı belirtilmektedir. Neofobi oluşan besinin sürekli denenmesi ve çocuğun olumlu deneyimler yaşaması o besini tüketme konusundaki isteksizliğini azaltacaktır. Ancak bu denemelerin sıklığı ve miktarı ile ilgili sınırlı veriler bulunmaktadır. Son veriler yeni bir besinin çocuğun alışılagelmiş diyetine başarılı bir şekilde adapte edilmesi için en az on beş deneyimin gerekli olabileceğini söylemektedir. Bu nedenle ebeveynlerin yeme davranış ve tutumları çocuklarda besin neofobisinin önlenmesi açısından önemlidir. Besin neofobisi çocuklarda 2-6 yaş arasında sıklıkla görülmekte fakat yaş ilerledikçe neofobinin azaldığı belirtilmektedir. Özellikle çocuklarda sebze ve meyvelere karşı neofobinin gelişmesini tetikleyen mekanizmaların tanımlanması ve araştırılması gereklidir. Bebekler ve çocuklar mümkün olduğunca erken dönemde çeşitli besinlerle tanıştırmalıdır. Ebeveynler baskıcı olmadan çocukların yemek yemelerinde aktif rol almalıdırlar.
Anahtar Kelimeler: Besin Neofobisi, Çocukluk Çağında Beslenme, Sebze ve Meyve
|
