Amaç: Pek çok kadın gebelik döneminde uyku bozukluğu ve yorgunluk hissinden yakınmaktadır. Dolayısıyla; bu şikayetler gebeleri fizyolojik, psikolojik ve sosyal açıdan olumsuz etkileyerek yaşam kalitelerini düşürmektedir. Bu derlemenin amacı, gebelik döneminde yapılan çeşitli fiziksel aktivite ve egzersiz programlarının uyku bozukluğu ve yorgunluk şikayeti üzerine etkilerini incelemektir.
Yöntem: Bu derleme, “fiziksel aktivite, egzersiz, uyku, yorgunluk, hamilelik, prenatal” anahtar kelimeleri kullanılarak Pubmed, Cochrane ve Pedro arama motorlarında 1999-2019 yılları arasında İngilizce yayınlanan çalışmalar taranarak hazırlanmıştır. Taramalar sonucunda toplam 19 çalışma değerlendirme kapsamına alınmıştır.
Bulgular: Yapılan çalışmalarda toplam 3203 gebe değerlendirmeye alınmıştır. Uyku ve yorgunluk üzerine fiziksel aktivite veya egzersizin etkisini araştıran çalışmalarda standart bir egzersiz tipi (aerobik, kuvvetlendirme (abdominal, pelvik taban) vb.), germe, gevşeme, su içi egzersizler, yoga) olmamakla birlikte uygulanan egzersiz programının durasyonu (2 hafta, 4 hafta, 7 hafta vb.), uygulandığı trimester (1., 2., 3. trimester) gibi veriler de oldukça değişkendir. Çalışmaların çoğu fiziksel aktivite ya da egzersizin gebelerin enerji seviyelerini ve öz yeterliliklerini artırarak uyku bozukluğu ve yorgunluk şikâyetlerini azalttığını belirtirken, bazı çalışmalar da egzersizin uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyi üzerine olan etkilerini zayıf olarak nitelendirmiştir.
Sonuç: Çalışmaların sonucunda, fiziksel aktivite ve egzersizin sağlığı, uyku kalitesini korumakta ve geliştirmekte olduğu bulunmuştur. Bazı çalışmalar, fiziksel aktivite ile uyku bozukluğu ve yorgunluk şikâyetlerinin azalması arasında güçlü ilişki bulurken, bazıları ise zayıf bir ilişki olduğunu rapor etmiştir. Ancak hepsinde egzersiz yapanların yapmayanlara göre uyku kalitesi konusunda daha avantajlı olduğu vurgulanmıştır. Egzersizin yararlı etkileri düşünüldüğünde gebelik döneminde egzersiz yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ancak farklı egzersiz tiplerinin gebelerde uyku ve yorgunluğa olan etkilerini araştıran ve karşılaştıran daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler: Fiziksel Aktivite, Egzersiz, Uyku, Yorgunluk, Gebelik, Prenatal
|
