Literatürde; de¬zavantajlı grup, dışlanmış grup, savunmasız veya korunmasız grup, marjinal grup, risk grubu veya sınıf altı grup gibi farklı tanımlamalarla yer alan dezavantajlı grup kavramını Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü 1998 yılında “Belirli özelliklerinden dolayı toplumsal ve ekonomik olarak entegre olma şansı sınırlı ya da hiç olmayan” olarak tanımlamıştır. Kendi kendine yetememe olarak da tanımlanan bu durumun gerçekleşmesinde; kaynakların yokluğu, kaynakların ulaşılmazlığı, toplumsal bakış, devlet politikaları, kurumsal uygulamalar ve sosyal şartlar etkili olabilmektedir. Dezavantajlı grup olma aslında çatı kavram olup içerinde işsizler, göçmenler, kadınlar, engelliler, mülteciler, göçmenler, eşcinseller, yoksullar ve çocuklar gibi kesimleri barındırmaktadır.
Dezavantajlılığı oluşturan sebepler içerisinde, “cinsiyet” birinci gruba giren faktörler arasındadır. İkinci grubu oluşturan faktörler ise (örn: dini özellikler, anadil ya da coğrafi köken gibi özellikler), toplumdan topluma kültürden kültüre değişebilen “göreli” özelliklerdir. Bu grupların toplumsal hatta ekonomik yaşama katılım oranları, şansları ve hatta uyumları da oldukça düşük düzeydedir. Dezavantajlı grupta yer alan bireyler toplumun büyük kesiminin ulaşabildiği özerklik, teşvik, sorumluluk, öz saygı, topluluk desteği, sağlık, eğitim, sermaye, bilgi, istihdam gibi kaynaklara ulaşamamakta ya da onların buralarda kullandıkları araçları kullanamamaktadır. Dezavantajlı gruplar içerisinde kadınların durumu dikkate değerdir.
Bu derlemenin amacı Türkiye de yaşayan ülke vatandaşı kadınlar ile göçmen kadınların dezavantajlılıklarını kıyaslamaktır. Bu bağlamda; pek çok alanda dezavantajlılık durum ve düzeylerinin farklı olduğu görülmektedir. Örneğin sağlığa erişim açısından bakıldığında göçmen kadınların bu haktan yararlanma durumları oldukça yüksek düzeyde olmasına rağmen aynı durum ülkede yaşayan kadınlar için benzer değildir. Yine işgücüne katılım açısından bakıldığında, ülkedeki kadınların durumunun göçmen dezavantajlı kadınlarınkinden çok daha iyi olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Dezavantajlılık, Kadın, Dezavantajlı Kadın
|
