Amaç: Bu araştırma ile Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin Human Papillomavirüs (HPV) enfeksiyonu ve aşılaması ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık inançlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki bu çalışma, Nisan-Haziran 2019 tarihleri arasında bir kamu üniversitesinin Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde yürütülmüştür. Araştırma kapsamında 837 öğrenci ile görüşülmüştür. Verilerin toplanmasında “Katılımcı Tanılama Formu”, “Human Papillomavirüs (HPV) Enfeksiyonu Bilgi Skalası” ve “Human Papilloma Virüs Enfeksiyonu ve Aşılamasına İlişkin Sağlık İnanç Modeli (SIM) Ölçeği” kullanılmıştır.
Araştırma verileri SPSS 22.00 ile işlenmiştir. Verilerin normal dağılıma uygunluğu tek örnek Kolmogorov-Smirnov testi ile değerlendirilmiş, tanımlayıcı istatistikler; kesikli veriler için sayı ve yüzde, sürekli veriler için ortalama+standart sapma olarak gösterilmiştir. Karşılaştırmalı istatistiklerde, sürekli verilerin karşılaştırmalarında Pearson korelasyon testi, iki grup arası karşılaştırmalar için Mann-Whitney U testi, ikiden fazla gruplarda Kruskal-Wallis testi kullanılmıştır. Kruskal-Wallis analizi sonucunda fark bulunduğu durumlarda farklılık kaynağı Bonferroni düzeltmeli Mann-Whitney U testi ile araştırılmıştır. Tüm analizler için yanılma düzeyi 0.05 olarak belirlenmiştir.
Bulgular: Araştırma kapsamındaki öğrencilerin %34.2’si ebelik, %65.8’i hemşirelik bölümünde öğrenim görmektedir ve %88.8’i kadındır. Öğrencilerin yaş ortalaması 21±1.6’dır. Öğrencilerin %72.4’ü daha önce HPV aşısını duyduğunu ve %50.2’si HPV aşısını duydukları kaynağın sağlık personeli olduğunu ifade etmişlerdir. Öğrencilerin HPV Enfeksiyonu Bilgi Skalası puan ortalaması on puan üzerinden 4.2±2.9 olup, yaş ve sınıf düzeyi ile HPV Enfeksiyonu Bilgi Skalası puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerinin HPV enfeksiyonu ve aşılanmaya ilişkin bilgi düzeyi, birinci ve ikinci sınıf öğrencilere göre daha yüksektir. Aynı zamanda yaş artıkça HPV enfeksiyonu ve aşısına ilişkin bilgi düzeyi artmaktadır.
Öğrencilerin HPV Enfeksiyonu ve Aşılamasına İlişkin Sağlık İnanç Modeli Ölçeği duyarlılık, ciddiyet, yarar ve engel algısı alt boyutları puan ortalamaları sırasıyla 2.5±0.8, 2.7±0.8, 2.5±0.7, 2.3±0.6’dır. Öğrencilerin HPV enfeksiyonu ve aşılamasına ilişkin Sağlık İnanç Ölçeği ciddiyet algısı (r=0.541, p<0.001), duyarlılık algısı (r=0.489, p<0.001), yarar algısı (r=0.538, p<0.001) ve engel algısı (r=0.327, p<0.001) alt boyutları puanları ile HPV Enfeksiyonu Bilgi Skalası toplam puanı arasında pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğrencilerin HPV enfeksiyonu ve aşılanmasına ilişkin bilgi düzeyleri arttıkça HPV enfeksiyonu ve aşılanmasına ilişkin duyarlılık, ciddiyet ve yarar algıları artarken engel algıları azalmaktadır. Ayrıca sınıf düzeyi ile HPV enfeksiyonu ve aşılanmaya ilişkin SIM alt ölçekleri puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.001). Üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencilerinin, birinci ve ikinci sınıf öğrencilerine göre HPV enfeksiyonu ve aşılanmaya ilişkin duyarlılık, ciddiyet ve yarar algılarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin yaşı ile SIM yarar, duyarlılık ve ciddiyet algısı alt ölçekleri toplam puanı arasında pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.001). Yaş artıkça HPV enfeksiyonu ve aşısına ilişkin yarar, ciddiyet, duyarlılık algısı artmakta, engel algısı azalmaktadır.
Sonuç: Araştırma kapsamındaki öğrencilerin HPV enfeksiyonu ve aşılanmasına ilişkin bilgi düzeylerinin düşük olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte öğrencilerin SIM alt ölçekleri puan ortalamaları orta düzeydedir. Öğrencilerin HPV enfeksiyonunu ciddiye alma, bir tehdit olarak algılamaları ve HPV aşısının yararlılığına ilişkin algıları orta düzeydedir. Ancak öğrencilerin sınıf düzeyi ve yaşı arttıkça HPV enfeksiyonu ve aşılanmaya ilişkin bilgi düzeyi artmakta ve sağlık inanç algıları yükselmektedir. Bu kapsamda eğitim müfredatında HPV enfeksiyonu ve aşılama ile ilgili konulara daha fazla yer verilmesi önemlidir. Ayrıca sosyal medya organlarının sağlık profesyonelleri ve eğitimciler tarafından öğrencilerin bilgilendirilmesi amacıyla kullanılmasının öğrencilerinin bu konu ile ilgili güncel bilgiye sahip olmalarına katkı sağlayacağı ve bu durumunda sağlık inançları üzerinde olumlu bir etki oluşturacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Human Papilloma Virüs, HPV Aşıları, Sağlık İnancı
|
