Giriş: Kadınların eğitim, kariyer yapma isteği modern doğum yöntemleri, evlenme yaşının ilerlemesine dolayısı ile gebe kalma yaşının da yükselmesine neden olmuştur. Dünyada ve ülkemizde kadın hayatındaki sosyal ve demografik değişimler, doğurganlığın ileri anne yaşına doğru kayma eğilimini artırmıştır. Gebe kalma yaşı ilerledikçe riskli gebelik durumu ve obstetrik müdahaleler artmaktadır. İleri yaş gebelerde riskli durumlar arasında gebelik depresyonuna da yer almaktadır. Depresyon, dünya genelinde gebe kadınları ve anneleri etkileyen en yaygın akıl sağlığı sorunudur. Dünya çapında, gebe kadınların yaklaşık % 10'u ve doğum yapmış kadınların% 13'ü başta depresyon olmak üzere bir ruhsal bozukluk yaşamaktadır. Türkiye’de ise gebelikte depresif semptom görülme sıklığına %12 ile % 36 arasında olduğu bildirilmiştir. Yapılan birçok çalışmada gebelikte görülen depresyonun; gebelerin yaşları, medeni durumları, çocuk sayıları, eğitim seviyeleri, gebeliğin istemli olup olmadığı, sosyal destek eksikliği gibi sosyodemografik özelliklerle ilişkili olabileceği gösterilmiştir. İleri yaş gebe kadınların doğum öncesi depresyon riskinin daha yüksek olabileceği ve sosyal destek sistemlerinin kadının depresyonu üzerindeki etkisinin belirlenmesi gebenin sosyal destek sistemlerinin arttırılması ile prenatal depresyonun önlenebileceği düşünülmektedir. Bu çalışma ileri yaş gebe kadınlar arasında depresyon ve sosyal destek arasındaki ilişkiyi araştırmak amacıyla yapılmıştır. Gereç Yöntem: Araştırma, kesitsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, 11 Kasım 2019- 2 Mart 2020 tarihleri arasında Türkiye'nin Doğu Akdeniz bölgesinde bir sağlık araştırma ve uygulama hastanesi kadın sağlığı ve hastalıkları bölümünün riskli gebe polikliniklerine başvuran ileri yaş gebeler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini, yapılan güç analizine göre 0,05 etki büyüklüğünde ve 0.05 yanılgı düzeyi ile belirlenen %95 güven aralığında 0.98 oranla evreni temsil gücüne sahip 419 gebe oluşturmuştur. Araştırmaya gebe polikliniğine başvuran ve araştırmaya alınma kriterlerine uyan gebeler, evrenden olasılıksız rastlantısal örnekleme yöntemi ile örneklem büyüklüğüne ulaşılıncaya kadar alınmaya devam edilmiştir. Araştırmaya; 35 yaş ve üstü olma, 16 hafta üzerinde gebe olma, hamilelik sırasında herhangi bir risk faktörü (ör. preeklampsi, gestasyonel diyabet, intrauterin büyüme geriliği), herhangi bir sistemik hastalığı olmayan, çalışmaya katılmayı kabul eden, ankete cevap verme becerisine sahip olan gebeler dahil edilmiştir. Araştırma ve Uygulama hastanesinin Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan (protokol no:30.10.2019/263) ve çalışmanın yürütüldüğü birimden yazılı izin (2019/E44231) alınmıştır. Araştırma verileri Katılımcı Tanıtım Formu, Çok Yönlü Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇASDÖ) ve Beck depresyon ölçeği (BDÖ) ‘ni içeren anket aracılğıyla toplanmıştır. Veriler SPSS 25.0 istatistik paket programında değerlendirilmiştir. İstatistiksel değerlendirmede; yüzdelik dağılım, aritmetik ortalama, standart sapma, Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi, Cronbach’s Alfa güvenirlik analiz testi kullanılmıştır. Sonuçlar %95’lik güven aralığında, anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Bulgular: Gebelerin %85.4’ünün yaşı 36-40 yaş aralığındadır ve yaş ortalamaları 38.27±2.24’tür. Gebelerin %66.1’inin evlilik yılı 11-20 yıl arasında yer almakta, %47.7’si ilkokul mezunu, %76.6’sı çalışmamakta, %66.1’inin ise gelir durumu orta düzeydedir. Araştırmada gebelerin BDÖ depresif semptom varlığı puan ortalaması 25.95±8,21 olarak bulunmuş ve gebelerin %46.3’ünde depresif semptom olduğu saptanmıştır. Araştırmada gebelerin Çok Yönlü Algılanan Sosyal Destek Ölçeği alt boyut puan ortalamaları aile 21.54±5.62, arkadaş 20.83±5.24, özel kişi 17.83±6.74 olarak bulunmuştur. Çok Yönlü Algılanan Sosyal Destek Ölçeği toplam puan ortalaması 61.12±17.60 olarak bulunmuştur. Çok Yönlü Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ile Beck Depresyon Ölçeği arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif yönde bir korelasyon saptanmıştır (p<0.05). İleri yaş gebelerin sosyal destek alma durumu azaldıkça depresyon semptomu görülme durumu artmaktadır. Sonuç: İleri yaş gebelerde prenatal depresyon görülme durumunun yüksek olduğu ve gebelerin sosyal destekleri arttıkça depresif belirti gösterme oranlarının azaldığı belirlenmiştir. Gebelerde sosyal destek sistemleri arttırılarak gebelik öncesi depresyonu engellenebilir.
Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: İleri Yaş Gebelik, Depresyon, Sosyal destek,
|
