Dijital çağın gelişi kendine özgü fırsatları ve eşitsizlikleri üretmiştir. Dijital teknolojiler sayesinde her türlü enformasyon hem çok kolay ulaşılır hem de kimi bireyler için asla erişilemez olmuştur. Dijital çağın göçebeleri yetersiz teknoloji okuryazarlıkları nedeniyle dijital toplumdan dışlanırken, dijital yerliler yeni toplumun tüm nimetlerinden faydalanabilmektedir. Temel bir insan hakkı olan sağlık hizmetlerine erişim de bu alandaki bilginin dijitalleşmesi ile yeni bir takım eşitsizlikler ve dezavantajlar üretmiştir. Bununla birlikte dijital teknolojilerin sağlık alanındaki kullanımının yaygınlaştırılması hem önleyici sağlık hizmetlerinin gelişmesine hem de koruyucu sağlık eğitimlerinin daha fazla insana ulaşmasına imkân vermektedir; ancak tüm bu süreçlerin kaliteli bir biçimde işlemesi bireylerin teknoloji okuryazarlıklarının yükseltilmesi ile mümkündür. Türkiye ise teknoloji okuryazarlığı oranları açısından olumsuz bir tablo çizmektedir. Özellikle fiziksel olarak sağlık hizmetlerine erişim zorunluluğunun arttığı 45 yaş ve üzeri kadınlarda teknoloji okuryazarlığının ve çevrimiçi sağlık hizmetlerine erişimin azaldığı görülmektedir.
Bu çalışmada amacımız, kadınların sağlık ile ilgili bilgilere çevrimiçi erişimde ne düzeyde bir dezavantaj yaşadıklarını göstermektir. Bu amaçla TÜİK Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Anketi veri setinden yararlanarak kadınlarda; internette sağlıkla ilgili bilgi arayabilme, web sitesi veya bir uygulama üzerinden doktordan randevu alabilme ve kişisel sağlık bilgilerine erişebilme değişkenleri yaş gruplarına göre analiz edilmiştir. Analizler sonucunda internette sağlık ile ilgili bilgi arayabilme oranının (%57), diğer değişkenlere göre yüksek olduğu gözlemlense de hem randevu alabilme hem de kişisel sağlık bilgilerine erişebilme oranlarının çok düşük olduğu gözlenmiş olup, yaşla birlikte bu değişkenlere erişimin azaldığı görülmektedir. Bu veriler ışığında, özellikle 45 yaş üstü kadınların çevrimiçi sağlık hizmetlerine erişebilmeleri için en azından yukarıdaki belirttiğimiz üç temel değişkeni esas alan teknoloji okuryazarlığı eğitimine ihtiyacı olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Dijitalleşme, Teknoloji okuryazarlığı, Sağlık, Kadın, Türkiye
|
