Tipik olarak çocuklukta başlayan nörogelişimsel bozukluklar olan Otizm spektrum bozukluğu (OSB) ve Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) prevelansı gün geçtikçe artmaktadır.OSB; sınırlı, tekrarlayan davranışlar, ilgi alanları veya duyusal semptomların varlığı ile birlikte, sosyal iletişim ve etkileşim eksiklikleri ile karakterizedir.DEHB ise dikkat eksikliği ve/veya hiperaktivite-dürtüsellik semptomlarını içeren çocuk ve ergenlerde yaygın görülen bir hastalıktır.OSB ve DEHB'nin etiyolojisi kesin olarak bilinmese de , genetik ve çevresel faktörlerin (prenatal, perinatal ve postnatal gibi) etkileşiminin OSB ve DEHB gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Bununla birlikte DEHB OSB'li çocuklarda en sık görülen komorbiditedir ve OSB ile DEHB sıklıkla birlikte görülür. OSB'li çocuklar gıda seçiciliği,gıda reddi ve gastroinstestinal semptomlardan tipik gelişen akranlarına göre daha fazla etkilenmektedir.Beslenmenin nörogelişim, biliş ve davranış üzerindeki etkisi düşünüldüğünde, nörogelişimsel bozukluklar üzerinde potansiyel olumlu etkilere sahip olabilir.Bu bağlamda yapılan bu incelemede sonuçlar gözden geçirildiğinde, özellikle OSB’de glutensiz kazeinsiz diyet ; DEHB’de ise gıda katkı maddeleri hariç tutma diyeti ve bir tür eliminasyon diyeti olan Oligoantijenik Diyet ön plana çıkmıştır.Bir eliminasyon diyeti uygulamanın temel amacı, hangi gıdaların semptomları şiddetlendirdiğini bulmak olsa da bu kavram, olumsuz reaksiyonlarla gıda arasındaki bağlantıdan, nörodavranışsal semptomlarla bir bağlantıya kadar genişletilmiştir.Bu nedenle psikiyatri alanında, eliminasyon diyetlerinin nörogelişimsel bozukluklara ve ilişkili davranışsal , bilişsel bozukluklara katkıda bulunan gıdaları tanımlamak için kullanılabileceği düşünülmüştür.Bununla birlikte her çocuk besinlere aynı düzeyde hassasiyet göstermeyebilir.Bu nedenle OSB ve DEHB beslenme stratejilerinde çocukların bireysel olarak değerlendirilmesi ve bireysel olarak tespit edilen gıda hassasiyeti ve gereksinimleri bağlamında bireysel diyet önerileri verilmesi önem arz etmektedir. ORCID NO: 0000-0001-6631-9784, 0000-0001-9923-7435
Anahtar Kelimeler: Beslenme, Otizm, Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite Bozukluğu, Bilişsel
|
