Amaç: Bu sistematik derleme, premenstrüel sendromlu kadınlarda fitoterapi kullanımının semptomlar üzerindeki etkinliğine ilişkin kanıtları güncellemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Bu sistematik derleme için taramalar, 1-15 Nisan tarihleri arasında, Türkçe ve İngilizce dizinler taranarak yapılmıştır. Araştırmada, dâhil edilme kriterlerini karşılayan ve 2017-2022 tarihleri arasında yayınlanan randomize kontrollü deneysel çalışmalar ele alınmıştır. Bu çalışmada, Ulakbim, Türk Medline, Google Akademik, Web of Science, PubMed (including MEDLINE), Scopus, Science Direct, Clinical Key, Cochrane ve EBSCOhost veri tabanları “premenstrüel sendrom, fitoterapi, premenstrüel sendrom ve fitoterapi, premenstrual syndrome, phytotherapy, premenstrual syndrome and phytotherapy” anahtar kelimeleri kullanılarak taranmıştır. Çalışmanın yapılması ve raporunun hazırlanmasında Sistematik Derleme ya da Meta Analiz Araştırma Raporunun Yazımında Bulunması Gereken Maddelerle İlgili Kontrol Listesi (PRISMA) protokolü takip edilmiştir. Sistematik derlemeye dâhil edilen araştırmaların metodolojik kalitesi Joanna Briggs Institute tarafından yayınlanan kontrol listeleri ile değerlendirilmiştir. Çalışmaların yanlılık riski, iki yazar tarafından Cochrane Yanlılık Riski Değerlendirme aracı kullanılarak belirlenmiştir. Bulgular: Toplam 632 katılımcıyı içeren 8 çalışma incelemeye dâhil edilmiştir. Çalışmalarda zerdaçal, sarımsak, kırmızı tüy, rezene, adaçayı, nane ve hint sümbülü kullanılmıştır. Çoğunlukla bu bitkilerin kapsül şeklinde uygulandığı görülmüştür. Araştırmaların genelinde fitoterapi kullanımının duygusal, fiziksel ve davranışsal premenstrüel semptomlarını anlamlı derecede azalttığı ve semptomların şiddetini önemli ölçüde düşürdüğü belirlenmiştir. Sonuç: Fitoterapi kullanımının premenstrüel sendrom semptomları üzerinde önemli etkisi vardır. Buna rağmen, hâlâ birçok fitoterapi uygulamasında belirli bir protokol oluşturulmamakta, ne şekilde ve sıklıkta kullanılacağı ile ilgili belirsizlikler bulunmaktadır. Bu açıdan sağlık personelinin fitoterapi uygulamalarının etki ve yan etkileri ile ilgili bilgi sahibi olmaları, fitoterapiye yönelik bakım protokollerinin oluşmasında öncülük etmeleri ve farkındalık oluşturmaları önemini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Fitoterapi, Premenstrüel sendrom, Randomize kontrollü çalışma
|
