Giriş: Serebral palsi(SP) prenatal ve perinatal dönemdeki olaylara bağlı olarak gelişen ilerleyici olmayan santral sinir sistemine ait motor defisittir. Motor geriliğe sıklıkla duyusal, bilişsel, iletişim , algılama ve davranış anormallikleri ile nöbetler eşlik etmektedir. Erken çocukluk çağında 1000 canlı doğumda 2.0-2.5 sıklığında görülmektedir.
Amaç: Öykü ve muayeneye ait erken ipuçlarının değerlendirilmesi, periyodik olarak takip edilmesi, bulgulara yönelik terapilerin uygulanması ve gerek toplum gerek sağlık çalışanlarının farkındalığın artırılması hedeflenmiştir. SP’nin etiyolojisinde çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Prematüre doğumlar, asfiktik doğumlar major risk faktörlerini, prenatal dönemde uterus kanaması, plesantal infarkt, doğum travması, makadi geliş, kernikterus , neonatal dönemdeki hipoglisemi, zehirlenme (özellikle civa), konjenital hipotroidi ise başlıca minor risk faktörlerini oluşturmaktadır. Spastik , atetoid ( veya diskinetik), hipotonik, ataksik ve mikst tip olmak üzere çeşitli alt tiplerine ayrılmaktadır. En sık görüleni spastik tiptir. Spastik alttipte bulgular 6 ay- 1 yaş arasında belirgin hale gelir. Bu altgrubun içinde en sık vücudunun bir tarafının tutulumuyla karakterize hemiplejik tip görülmektedir. Bir yaşından önce el tercihin olması etkilenen tarafta yakalama refleksinin devam etmesi kuşkuya sebep olmalıdır. Oturmanın gecikmemesine karşın yürüme gecikebilir, genellikle elde cisimleri kavramada ve ince motor becerilerinde güçlük yaşarlar. Daha çok term doğumlarda görülen hemipleji çoğunlukla orta serebral arterin infarktı nedeniyle sulama alanındaki porensefali veya ensefalomalaziyle sonuçlanan nekroz nedeniyle görülür. Dört ekstremite ve gövde tutulumuyla karakterize diğer spastik alttip olan kuadripleji ise daha çok prematürite veya doğum sırasında gelişen hipoksik iskemik ensefalopatiye bağlı olarak görülür. Prematüre doğuma bağlı gelişme olasılığı bulunan bir diğer durum ise spastik diplejidir. Bunlarda alt ekstremite iki taraflı etkilenir. Alt bezini değiştirmede güçlük veya göbeğine dayanıp kolları öne çekme şeklinde anormal emekleme görüldüğünde kuşkulanılmalıdır. Atetoid tipte ise 8 aydan sonra çocuğun heyecanlanmasıyla veya korkmasıyla artış gösteren istemsiz hareketler geliştiğinde kuşkulanılmalıdır. Buna en çok perinatal asfiksi veya hiperbilirubinemi neden olmaktadır. Diğer alttipleri ise daha nadiren görülmektedir.
Sonuç: Genel olarak çok tipik bulgular yoksa SP tanısını 2 yaşından önce konulmamalıdır. Eğer doğum öncesi, sırası veya sonrasına ait bir risk faktörü olan çocukta gelişim basamaklarına geç ulaşma, ilerleyici olmayan ve uzun süre devam eden motor fonksiyonlarda gerilik, erken el tercihi, ilkel reflekslerin kaybolmaması, istemsiz hareketler, postür bozukluğu, tonus anormalliği , derin tendon reflekslerinde artış varsa akla gelmelidir. SP’de oturma ve yürümenin kazandırılması ,el becerilerini geliştirme, beslenme, konuşma , işitme ve görme sorunlarının giderilmesi, epilepsi gibi eş hastalık durumlarının tedavisi hedeflenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Serebral Palsi,Çocuk, Farkındalık
|
