Tip 1 diyabet, β hücre yıkımı ve mutlak insülin eksikliği ile karakterize, otoimmün bir hastalıktır ve çocuk ve adölesanlarda yaygın olarak görülmektedir. Çölyak hastalığı ise genetik yatkınlık gösteren bireylerde, buğdaydaki gluten ve arpa, yulaf, çavdar gibi gluten benzeri diğer tahıl proteinlerinin tüketimi sonucunda ince bağırsak iltihabı, villus atrofisi ve emilim bozukluklarıyla karakterize otoimmün bir hastalıktır. Tiroid, çölyak, gastrit ve adrenal otoimmünite gibi otoimmün hastalıklar sıklıkla diyabetin klinik başlangıcından sonra ortaya çıkmaktadır. Çölyak ve tip 1 diyabet arasındaki ilişkinin nedeni yaygın bulunan insan lökosit antijeni HLA (Human Leukocyte Antigen) genotiplerinden (HLA-DR3-DQ2 ve HLA-DR4-DQ8) kaynaklanmaktadır. Böylece iki hastalık için ortak bir genetik temel oluşmaktadır. Tip 1 diyabet ve çölyağın eşlik ettiği hastalarda malabsorbsiyon, diyare, konstipasyon, kusma, abdominal distansiyon ve ağrı gibi gastrointestinal semptomlar görülmektedir. Gastrointestinal olmayan semptomlar ise boy kısalığı, pubertal gecikme, yorgunluk, vitamin eksikliği ve demir eksikliği anemisidir. Günümüzde çölyak hastalığının tek tedavisi glutensiz diyettir ve hastalar ömür boyu bu diyeti uygulamak zorundadır. Doğru beslenme tedavisinin planlanması, tip 1 diyabet ve çölyak hastalığında tedavinin temel bir parçasıdır. Bu kapsamda, tip 1 diyabet ve çölyak hastalığı olan bireylerde glutensiz diyetin metabolik kontrol, büyüme ve beslenme durumu üzerindeki etkisi değerlendirilmelidir. Yaşam kalitesinin artırılması için toplumdaki diyabetli çocuk ve adölesanların periyodik olarak taranması çölyağın erken teşhisi ve tedavisinin sağlanması için önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Tip 1 diyabet, Çölyak, Otoimmün hastalık, Çocuk
|
