Sağlık taramaları hastalıkların erken tanınması ve buna bağlı olarak hastalık ve ölümlerin azaltılabilmesi amacıyla sağlıklı insanlara uygulanan programlardır. O toplumda sık görülen, erken teşhisi hasta ve ailesi açısından yarar sağlayan, silik bulguları nedeniyle zor tanı konan ayrıca etkin tedavisi ve güvenilir bir tarama testi olan hastalıklar tarama programına alınmalıdır. Yenidoğan tarama programları, tüm dünyada gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde halk sağlığı programları içerisinde çok önemli yeri olan koruyucu sağlık hizmetleridir. Ülkemizde şu anda ulusal tarama programında 4 endokrin-metabolik hastalık (fenilketonüri, konjenital hipotiroidi, biyotinidaz eksikliği, kistik fibroz) taranmakta olup, konjenital adrenal hiperplazi taraması pilot çalışmaları halen devam etmektedir. Amerika bu sayı 28 iken Avrupa Birliği ülkelerinde 20 nin üzerinde hastalık taranmaktadır. Yenidoğan tarama programı, yaşamın ilk günlerinde Guthrie kağıdına topuktan alınan birkaç damla kapiller kan ile yapılmaktadır. Alınan bu numuneler ülkemizde Ankara Merkez ve İstanbul Hıfzıssıhha Enstitüsü olarak iki farklı merkezde tahlil edilmektedir. Her bir merkezde günde 3000-5000 arasında numune çalışılmakta ve 72 saat içerisinde sonuç verilmektedir. Bu işlem çok aşamalı, oldukça dikkat gerektiren ve bir o kadar da önemli bir prosedürdür. En sık yapılan hatalar bebekten yanlış zamanda sıklıkla doğar doğmaz kan alınması ile alınan örneğin yetersiz veya hatalı alınması olduğu bilinmektedir. Kan alındıktan sonra, formun doldurulması, numunelerin toplanması, laboratuvarlara gönderilmesi, laboratuvarda testlerin çalışılması ve çıkan sonuçların yorumlanması aşamalarında da birçok hata yapılmaktadır. Ülkemizde tarama çalışmaları sayesinde yılda yaklaşık 4500 çocuğun var olan hastalıklarının vahim sonuçlarından korunması sağlanabilmekte, engelliliğin önüne geçilmektedir. Bu konuyla ilgili tüm sağlık çalışanlarının bilgi düzeylerinin artması ağır sonuçları olabilecek hataların azaltılmasında en önemli ve etkin yoldur.
Anahtar Kelimeler: Yenidoğan, Tarama,Türkiye
|
