Yanık; deri ve/veya derialtı dokularda yakıcı bir etkenin ortaya çıkardığı akut doku hasarıdır. Dünyada yanık görülme oranı ortalama %1 civarındadır. Ülkemizde yanık sıklığı, morbidite ve mortalitesine ait kesin veriler yoktur. Hasarı belirleyen parametreler; ısı kaynağının cinsi, derecesi, temas süresi, derinin kalınlığı, eşlik eden hastalık ve travma, uygun ilk yardım ve hastanın yaşıdır. Çok faktörlü bu durumda seyri etkileyecek en önemli müdahalelerden biri ilk değerlendirme ve doğru tedavidir. Türkiye’nin farklı yerlerinde farklı zamanlarda yapılan çalışmalarda yanıkta en sık neden sıcak sıvılar ve en çok etkilenen yaş grubu çocuklardır. Yanığın hikayesinde; yanığın oluş şekli, maruz kalma süresi, etken maddeye yönelik sorgulama yapılır. Kasıt sonucu meydana gelen yanıklar açısından da ayrıntılı değerlendirme ve muayene yapılmalıdır. Hastanın değerlendirilmesinde yanık derinliği ve kapladıkları alanın genişliği önemlidir. Birinci derece yanıkta sadece epidermis, ikinci derecede epidermis ve dermisin bir kısmı, üçüncü derecede epidermis ve dermisin tüm katları, dördüncü derecede ise kas, tendon ve kemikler etkilenir. Yanık yüzdesinin hesaplanmasında özel tablolar kullanılmaktadır. Çocuklarda Lund Browder skalası kullanılır. Yanan çocuğun ilk müdahalesinde; yakıcı ajandan uzaklaştırılır, yanan giysiler çıkarılır. Saat, küpe, yüzük gibi takılar çıkarılır, yıkama yapılır. Ağrı kontrolü sağlanır. Antibiyoterapi ve tetanoz profilaksisi için değerlendirilir. Yanığın derecesi ve genişliği hesaplanarak uygun hidrasyon sağlanır. Küçük yanıklar ayaktan tedavi edilebilirken diğer yanıklar yanık merkezine yönlendirilir. Yanık vakaları, çocuk istismarı yönünden dikkatli bir şekilde incelenmeli, yanığa maruz kalmış çocuğun acile kabulünde, dikkatli bir öykü alınmalı, yaranın dağılımı incelenmelidir. Yanık; tanısı, müdahalesi ve tedavisi doğru yapılarak komplikasyonların önlenebilmesi nedeniyle büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Çocuk, Kasıt, Yanık
|
