Amaç: Yenidoğan tarama testleri ile tedavi edilebilir metabolik ve hormonal hastalıklara erken dönemde tanı konulabilmekte ve bazı hastalıkların saptanması halinde diyet ve/veya ilaç tedavisi başlanarak, çocukların sağlıklı gelişimine olanak sağlanmaktadır. Bu çalışmada ebeveynlerin yenidoğan tarama testleri hakkında farkındalık seviyesini değerlendirmek amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmamıza, SANKO Üniversitesi Sani Konukoğlu Hastanesi Uygulama ve Araştırma Merkezi pediatri polikliniğine başvuran 298 gönüllü dâhil edildi, üniversitemiz etik kurulundan onay alındı ve ilgili veriler yüz yüze anket yöntemiyle toplandı. Verileri SPSS (v23) programı kullanılarak değerlendirildi. Karşılaştırmalar için ki-kare testi kullanıldı ve p<0.05 anlamlı olarak kabul edildi. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 32±7 olup, %65’i kadın, %54’ü üniversite ve lisansüstü mezunu idi. Yüzde 16’sının eşi ile arasında akrabalık mevcut iken, %85’i akraba evliliğinin genetik bir hastalığın ortaya çıkmasına neden olabileceğini bilmekte idi. Gönüllülerin eğitim seviyesi ile akraba evliliğinin genetik hastalıklara neden olabileceğini bilme oranı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmiştir (p=0.012). Eşi ile arasında akraba evliliği bulunmayanlarda, akraba evliliğinin genetik hastalığa neden olabileceği konusundaki farkındalığının daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.001). Katılımcılardan %98’i yenidoğan dönemde bebeğinden topuk kanı alındığını ve %77’si kan alınırken kendilerine bilgilendirme yapıldığını belirtti. %74’ü topuk kanı ile bazı hastalıkların tanısının konulabileceğini, %77’si ise tarama testlerinde şüpheli bir durum belirlenmesi halinde ikinci testin yapılması gerektiğini bilmekte idi. Katılımcıların %64’ü yenidoğan genetik tarama testlerinin uygulanıp uygulanmamasının ebeveyn kararına bırakılmaması gerektiğini belirtirken, eğitim düzeyi ile bu durum arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilmiştir (p<0.001). Sonuç: Araştırmamızda yenidoğan tarama testlerinin yaygın uygulandığını ve katılımcıların çoğunun testin yapılma kararın ebeveyine bırakılmaması gerektiğini savundukları tespit edilmiştir. Yenidoğan hastalıklarına neden olan risk faktörlerinin iyi bilinmesi hastalıkların önlenmesi ya da ilerlemesini engellemede çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle testlerin öneminin anlatılacağı eğitim programlarının planlanmasının ve farkındalığın artırılmasının gerekli olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yenidoğan Tarama Testleri, Anket, Farkındalık
|
