Türkiyede viperidae familyası zehirli yılan sokmalarından sorumludur.Ülkemizde Androctonus crassicauda ve Leiurus quinquestriatus türü akrepler morbidite ve mortaliteye neden olabilir.Yılan zehiri kan veya lenfatik dolaşım yoluyla yayılabilir. Lokal etkili toksinler şişlik, ekimoz, doku nekrozuyla bulgu verir.Başlıca hedef organlar kan, kardiyovasküler, solunum ve santral sinir sistemidir. Öyküde nerede , ne zaman olduğu, semptomların başlangıç zamanı , kullandığı ilaçlar (özellikle antikoagülanlar veya beta blokerler) gibi tıbbi öykü sorgulanmalıdır.Toksinlere bağlı olarak kardiyovasküler (taşikardi,hipotansiyon,şok) bulgular, kas güçsüzlüğü ve ağrısı, kompartman sendromu , oftalmopleji ,pupil genişlemesi, fasiyal güçsüzlük,flask paralizi, kan alınan bölgelerden sızma ve burun kanaması sık görülür.Tanı genellikle öykü ile konur. İlk müdahale olarak hasta olay bölgesinden uzaklaştırmalı ve hareketsiz tutulmalıdır. İnsizyon ve oral ,mekanik emme cihazları ,kriyoterapi ,turnikeler önerilmemektedir.Acil serviste damar yolu açılarak kristaloid infüzyonu, analjezik verilmeli. Tetanoz proflaksisi planlanmalıdır.Antivenom tedavisi şok, EKG anormallikleri,nörotoksik belirtiler, spontan kanama,ƒ lokal şişliğin progressif artması halinde uygulanmalıdır.
Akrep sokmasıyla yılda bir milyondan fazla görülen zehirlenme vakaları sonucunda yüzlerce kişi hayatını kaybetmektedir, akrep sokmalarına sıcak iklimlerin yaşandığı bölgelerde sık rastlanır.Türkiye’de halk sağlığını tehdit eden akrepler buthidae familyasına ait olan Androctonus crassicauda, Leirus quinquestriatus, Mesobuthus gibbosus türleridir. Akrep venomları sempatik sistem olmak üzere otonom sinir sistemini oldukça güçlü stimüle eder.Klinikte nörolojik ve kardiyolojik etkilenme ön plandadır.Tanı öyküye dayanmaktadır. Tedavide hastanın stabilize edilmesi,yara yeri temizliği ve analjezik verilmesi önerilir.Sistemik semptomları olan hastalara antivenom önerilir.
Sonuç olarak yılan ve akrep sokmaları ülkemizde önemli bir çevresel sağlık sorunu olmaya devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yılan, Akrep, Zehirlenme
|