Dünya genelinde Sürdürülebilir Kalkýnma için bir çerçeve oluþturmak amacýyla, 2015 yýlýnda Birleþmiþ Milletler Genel Kurulu tarafýndan “Dünyamýzý Dönüþtürmek: Sürdürülebilir Kalkýnma için 2030 Gündemi" adlý bir plan oluþturulmuþtur. Bu plan, ülkelerin 2030 yýlýna kadar ulaþmasý beklenen 17 hedef içermektedir. Bu hedefler genel olarak; yoksulluðun ve açlýðýn sonlandýrýlmasý, saðlýklý bireylerin yetiþtirilmesi, nitelikli eðitim, toplumsal cinsiyet eþitliði, temiz su ve sýhhi koþullar, eriþilebilir ve temiz enerji, insana yakýþýr iþ ve ekonomik büyüme, sanayi, yenilikçilik ve altyapý, eþitsizliklerin azaltýlmasý, sürdürülebilir þehir ve yaþam alanlarý, sorumlu tüketim ve üretim, iklim eylemi, sudaki yaþamýn ve karasal yaþamýn korunmasý, barýþ, adalet ve güçlü kurumlar ve hedefler için ortaklýklar gibi her ülkeyi kapsayan toplumsal konulardan oluþmaktadýr. Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri’ ne ulaþmada, toplumsal saðlýðýn ve geliþimin belirleyicilerinden olan anne, bebek ve çocuk saðlýðýna öncelik vermek oldukça önemlidir. Özellikle Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri’ nden biri olan Hedef 3 (Herkes Ýçin Her Yaþta Saðlýklý Bir Yaþam Saðlamak ve Esenliði Desteklemek), anne, yenidoðan ve beþ yaþ altý çocuk ölümlerinin azaltýlmasýný amaçlamaktadýr. Dolayýsýyla anne, bebek ve çocuk saðlýðýnýn korunmasýna yönelik bir uygulama olan aþýlamanýn, küresel saðlýk ve kalkýnma hedeflerine ulaþmada da ülkelere oldukça katký saðlayacaðý düþünülmektedir. Aþý, diðer saðlýk hizmetlerine göre daha fazla insana daha kolay bir þekilde ulaþmakta ve bu nedenle de birinci basamak saðlýk hizmetlerinin hayati bir bileþeni olarak görülmektedir. Ayrýca, aþý bireylere, topluluklara, ülkelere ve dünyaya oldukça fayda saðlayan ve saðlýklý nesiller yetiþtirilmesi için yapýlan bir yatýrým olarak ifade edilmektedir. Fakat dünyanýn her yerindeki anne, bebek ve çocuk bu saðlýk hizmetinden eþit þekilde faydalanamamaktadýr. Dolayýsýyla dünyadaki tüm bireylerin eþit fýrsatlara sahip olmasýný amaçlayan Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri doðrultusunda harekete geçilmesi gereken birincil alanlardan biri de aþýlamadýr. Aþýlama, sadece Hedef 3’ teki amaçlarýn gerçekleþtirilmesinde deðil, dolaylý ya da direkt olarak Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri’ nin 14’ünde de katký saðlamaktadýr. Bu hedefler; yoksulluðun ve açlýðýn sonlandýrýlmasý, saðlýklý bireylerin yetiþtirilmesi, nitelikli eðitim, toplumsal cinsiyet eþitliði, temiz su ve sýhhi koþullar, eriþilebilir ve temiz enerji, insana yakýþýr iþ ve ekonomik büyüme, sanayi, yenilikçilik ve altyapý, eþitsizliklerin azaltýlmasý, sürdürülebilir þehir ve yaþam alanlarý, iklim eylemi, barýþ, adalet ve güçlü kurumlar ve hedefler için ortaklýklardýr. Ülkemizde aþýlama ile ilgili gerçekleþtirilen politikalar, Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri’ nin anne, yenidoðan ve çocuk ölümleri için belirlenen hedefin altýnda olsa da henüz sýfýrlanma düzeyinde deðildir. Ayrýca ulusal literatürde 2030 sürdürülebilir kalkýnma hedefleri doðrultusunda aþýnýn her bir hedefe olan katkýsýný ve önemini açýklayan çalýþmalara ve rehberlere rastlanmamýþtýr. Bu nedenle derlemede, aþýlamanýn 2030 Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri’ ne ulaþmadaki katkýsý ve önemi üzerinde durulmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Aþý, Aþýlama, Sürdürülebilir kalkýnma, Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri
|