Afet ve kriz durumlarýnda toplumsal cinsiyet açýsýndan bakýldýðýnda kadýnlar kriz anýnýn getirdiði sýkýntýlardan ve saðlýk sorunlarýndan daha fazla etkilenmektedir Afet durumunda kadýnlarýn cinsel saðlýk ve üreme saðlýðý daha çok tehdit altýna girmekte, saðlýk hizmetine ulaþýmda zorluklar yaþanabilmektedir. Bunun yaný sýra kadýnlarýn düþük sosyoekonomik durumu, afetlerin onlar üzerindeki ölümcül etkilerini daha da artýrmakta ve olumsuz saðlýk koþullarý sebebiyle yaþam kaliteleri olumsuz yönde etkilenmektedir. Ayrýca acil obstetrik durumlar, HIV, cinsel yolla bulaþan enfeksiyonlar (CYBE), cinsel istismar, cinsel þiddet ve aile içi þiddet gibi durumlar kriz anlarýnda artmakta ve afet ortamlarýnda morbidite ve mortaliteye önemli katkýlarda bulunmaktadýr.
Yapýlan araþtýrmalarda deprem ve kasýrga gibi doðal afetlerden sonra kadýnlarda menstruasyon bozukluk, pelvik inflamatuar hastalýk, kadýnlarýn cinsel yaþamlarýnda memnuniyetsizlik, gebe kalma isteklerinde azalma ve düþük doðum aðýrlýklý bebeklere sahip olma riskinin arttýðý bildirilmiþtir.
Birleþmiþ Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafýndan “Afetlerde Cinsel Saðlýk ve Üreme Saðlýðý (CSÜS)” için “Asgari Saðlýk Hizmet Paketi (MISP) geliþtirmiþtir.
Bu hizmetin amaçlarý içerisinde; MISP’ koordinasyonunu saðlamak, cinsel þiddeti önlemek ve sonuçlarýný yönetebilmek; HIV ve diðer CYBE geçiþini önlemek, morbidite ve mortalite riskini azaltmak; anne ve yenidoðan hastalýk ve kayýplarýný en aza indirebilmek ve artýþýný önlemek, istenmeyen gebelikleri önlemek; kapsamlý üreme saðlýðý hizmetlerinin birinci basamak saðlýk kuruluþlarýna mümkün olduðunca çabuk entegrasyonunu saðlamak ve bu hizmetlerin sunumunu planlamak yer almaktadýr. Ülkemizde de UNFPA tarafýndan “Kriz ve Kriz Sonrasý Durumlarda CSÜS eðitimleri yapýlmakta, eðitimlerde MISP uygulamasýna yönelik bilgiler verilmektedir.
Saðlýk profesyonellerinin, afet durumlarýnda cinsel saðlýk ve üreme saðlýðý farkýndalýklarýnýn artýrýlmasý, kriz ve kriz sonrasý durumlarda cinsel saðlýk ve üreme saðlýðýnýn MISP baðlamýnda ele alýnmasý ve afetlerde bir standart olarak kullanýlmasý kadýnlarýn uzun vadeli saðlýk sonuçlarýný iyileþtirmek açýsýndan büyük önem taþýmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Afet, Cinsel saðlýk, Asgari Saðlýk Hizmet Paketi
|
