GÝRÝÞ: Etik, yapýlmasý ve yapýlmasý gerekenleri, haklarý ve yanlýþlarý inceleyen bir felsefe dalýdýr. Klinik etik, bilimin uygulanmasýný, týp ve saðlýk bilimleri alanýndaki ahlak anlayýþýný ifade eder. Klinik etiðin amacý ise hasta bakýmýnýn kalitesini iyileþtirmek ve hastalarýn refahýna olan baðlýlýðýný vurgulamaktýr. Saðlýk bakýmýndaki teknik geliþmeler nedeniyle saðlýk çalýþanlarý, anneler ve yeni doðanlar sýk sýk belirsiz durumlarla karþý karþýya kalmaktadýr.
AMAÇ: Bu derlemenin amacý anne ve yeni doðan haklarý ve etik ikilemler konusunda farkýndalýk yaratmaktýr. Anne ve yeni doðan; küretaj, cinsiyet seçimi, fetüsle ilgili kararlarý kimin vereceði, doðum gerçekleþmeden ölen annenin bebeðinin yaþatýlýp yaþatýlmamasý gibi konularda etik ikilemlerle karþý karþýya kalmaktadýr. Bu noktada sadece anneyi dikkate alýp, fetüsü gebe bedeninin bir parçasý olarak görmek kadar, anne ve fetüsü iki ayrý birey olarak görmek de doðru deðildir. Burada fetüsü, anne bedeninde varlýðýný sürdürdüðü için özgürlüðü anne haklarý ile kýsýtlanan bir potansiyel birey, gebenin de bedeninde taþýdýðý canlýnýn temel haklarýna özen gösterme yükümlülüðü olan birey olarak görülmesi gerekir. Anne ve yeni doðan haklarý korunurken (öteki bireylerin yaþamýný tehlikeye sokmadýðý durumlarda) sýr saklama, özen gösterme, zarar vermeme, yarar saðlama, özerklik, mahremiyete saygý ilkelerini göz önünde bulundurmak gerekir. Bundan yarým asýr evveline kadar etik kararlar için hasta odasýnýn dýþýna çýkýlmasý gerekmemekte, aile ve saðlýk çalýþanýnýn görüþleri yeterli bulunmaktaydý. Günümüzde karar alýnýrken aile ve hekim görüþünün yanýnda etik komiteleri ve hukuk uzmanlarýnýn da devreye girmesi gerekmektedir.
SONUÇ: Hemþire kadýn saðlýðý alanýnda yer alan tüm uygulamalarýnda etik ilkeleri göz önüne alarak bakým vermeli, saðlýk sisteminde hizmet alan bireylerin haklarýný aramalarýný saðlamak için onlarý cesaretlendirmelidir. Haklarýný koruyamayan bireylerin savunuculuðunu yapmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: etik, klinik etik, anne, yenidoðan
|
