Giriþ: Halk saðlýðýnýn önemli konularýndan biri aþýrý doðurganlýktýr. Aþýrý doðurganlýk, ana-çocuk saðlýðýný olumsuz etkilemekte, ölüm oranlarýný artýrmaktadýr. Aþýrý doðurganlýðý engellemenin en etkili yolu aile planlamasý hizmetleridir. Aile planlamasý hizmetleri ile yüksek riskli gebelikler azaltýlarak anne ve çocuk saðlýðý göstergeleri iyileþecektir. Bu çalýþmanýn amacý Bingöl ilinde yaþayan doðurganlýk çaðýndaki evli kadýnlarýn bildikleri ve uyguladýklarý aile planlamasý yöntemlerini belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Bu çalýþma Bingöl ilinde bulunan Aile Saðlýðý Merkezleri’nde yürütüldü. Rastgele sayýlar tablosu ile 4 merkez belirlenmiþ ve ev ziyaretleri ile kadýnlara ulaþýlmýþtýr. Çalýþmaya dahil edilme kriterleri kadýnlarýn, 15-49 yaþ aralýðýnda ve evli olmalarýdýr. Araþtýrma için “Bingöl Üniversitesi Bilimsel Yayýn ve Etik Kurulu” ndan izin alýndý.
Çalýþmada evrenimiz Bingöl ilinde yaþayan 15-49 yaþ evli kadýnlardýr. Örneklemi belirlemek için evrendeki birey sayýsý bilinmeyen örneklem hesaplama metodu kullanýldý. Örneklem büyüklüðü, %95 güven aralýðýnda aile planlamasý kullanma sýklýðý %70 alýnarak 323 olarak hesaplandý. Kadýnlara sosyodemografik özellikler, doðurganlýk özellikleri ve aile planlamasý bilgi ve kullanma durumlarýný içeren anket formu uygulandý. Çalýþmada istatistiksel analizler için SPSS 15.0 programý kullanýldý. Çalýþma verileri deðerlendirilirken tanýmlayýcý istatistiksel metotlarýn yaný sýra, niteliksel verilerin karþýlaþtýrýlmasýnda Ki-Kare testi kullanýldý.
Bulgular: Kadýnlarýn yaþ ortalamasý 33.3±7.6’dýr. %26.3’ü ilkokul mezunudur. Ýsteyerek düþük oraný %6.5, istenmeyen gebelik oraný %16.4’tür. En fazla bilinen modern yöntemler; spiral (%84.2), doðum kontrol hapý (%84.2) ve kondomdur (%73.1). En fazla bilinen geleneksel yöntemler ise; geri çekme, vaginal yýkama ve takvim yöntemidir. En fazla kullanýlan modern yöntem doðum kontrol haplarý, geleneksel yöntem geri çekmedir. Kadýnlarýn %40.9’u herhangi bir aile planlamasý yöntemi kullanmakta olup, %32.2’si modern yöntem, %8.7’si geleneksel yöntem kullanmaktadýr. Kadýnlarýn eþleri ve kendilerinin eðitim düzeyi arttýkça modern yöntem kullanma artmaktadýr.
Sonuç: Kadýnlarýn aile planlamasý kullanma oranlarý düþük bulunmuþtur. Geleneksel yöntemleri kullanma oranlarý da yüksektir. Verilecek eðitimlerle kadýnlarýn istedikleri modern aile planlamasý yöntemlerini kullanmasý saðlanmalý istenmeyen gebelikler önlenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Aile Planlamasý, Evli Kadýn, Ana Saðlýðý
|