Kronik pelvik aðrý ve infertilite ile kendini gösteren pelvik endometriozis, tekrarlayan retrograd menstruasyonun ve alt karýn boþluðunda dökülen endometrial dokunun neden olduðu, öncelikle overler ve pelvik dokularý etkileyen östrojene baðýmlý kronik inflamatuar süreç ile karakterize karmaþýk bir sendromdur.
Endometriozisin patofizyolojisi, geniþ bir genetik faktör yelpazesinden ve çevresel etkilerden kaynaklanmaktadýr. Oksidatif stres, apoptoza direnç ve immünolojik düzensizlik gibi diðer faktörler de bu hastalýða katkýda bulunur. Çevresel faktörler de epigenetik mekanizmalar yoluyla önemli bir etki gösterir. Fetal yaþam sýrasýnda artan östrojen aktivitesi, endometriozisin baþlamasý ve ilerlemesinin önemli bir faktörü gibi görünmektedir.Literatürde birçok çalýþma , endometriozis ile östrojen benzeri aktiviteye sahip endokrin bozucu kimyasallara(EBK) maruz kalma arasýndaki iliþkiye odaklanmýþtýr. EBK olarak iþlev gören plastikleþtiricilerin ticari kullanýmý mevcuttur. BPA, çoðunlukla plastik poþetler, þiþeler ve ambalajlar, özellikle su ve süt þiþeleri, kaplanmýþ teneke kutular, özellikle yiyecek ve içecek kutularý ve mikrodalga fýrýn kaplarý için kullanýlan polikarbonat reçinede bulunur. Endometriozisi olan kadýnlarda, endometriozisi olmayan kadýnlardan daha yüksek BPA seviyeleri tespit edilmiþtir.
Östrojen benzeri EBK’lara maruz kalmanýn, bu hastalýðýn fetal kökenine katkýda bulunduðu bildirilmiþtir.EBK’lar endojen hormonlardan bir veya daha fazlasýnýn etkisini taklit ederek veya inhibe ederek endokrin sisteme müdahale eden ekzojen kimyasallardýr.Endometriyal dokularýn göçü, yapýþmasý ve ilerlemesinde yer alan endometriyal hücre dizilerinde yüksek düzeyde östrojen reseptörleri (ER-β) yoluyla aþýrý östrojen üretimine neden olan steroidojenik faktör 1 geni (SF-1)’nin aþýrý ekspresyonu, progesteron direnci, oksidatif stres ve proinflamatuar koþullar gibi EBK’larý ve endometriozisi birbirine baðlayan mekanik süreçler kýsmen açýklanmýþtýr.
Endometriozisin geliþimini açýklamaya çalýþan birçok teori vardýr; ancak hiçbiri hastalýðýn tüm insidansýný açýklayamaz.
Anahtar Kelimeler: Endometriozis, Endokrin Bozucu Kimyasallar, Bisfenol A,
|