Dünyada yaklaþýk 10000 mantar türü olduðu varsayýlmaktadýr. Bunlardan 200-300 türü güvenli iken 50-100 mantar türünün toksisite oluþturma kapasitesi vardýr. ABD’de yýlda ortalama 6000 mantar zehirlenme vakasý bildirilmektedir. Çocuklarda mantar zehirlenmeleri vakalarý ise en sýk 6 yaþ altýnda bildirilmektedir.
Mantar zehirlenmesi sýk görülmekle birlikte ciddi toksisite nadirdir ve belirtiler ortaya çýkana kadar geçen latent periyoda göre; erken (6 satten önce) ve geç (6 satten sonra) belirti verebilirler. Mantar zehirlenme olgularýnda farklý mantar toksinleri ve çok sayýda klinik sendrom tanýmlanmýþtýr. Bu klinik sendromlar; 1. Primer organ patolojileri ile iliþkili yan etkiler (hepatotoksik, nefrotoksik), 2. Nörotoksik yan etkiler, 3. Kas hastalýklarý ile iliþkili yan etkiler, 4. Metabolik ve endokrin bozukluklarla iliþkili yan etkiler, 5. Gastrointestinal sistemle iliþkili yan etkiler, 6. Sýnýflandýrýlamayan diðer yan etkiler ile iliþkili olmak üzere genel olarak 6 grup altýnda deðerlendirilebilir. Vakalarýn %95’inde mantarýn türü tespit edilememektedir. Bu nedenle klinik sendromlarýn iyi tanýnmasý ve spesifik tedavilerin uygun þekilde baþlatýlmasý önem arz etmektedir.
Türkiye’deki ölümcül zehirlenmeler sýklýkla amanita phalloides türü mantar alýmlarýnda görülmektedir. Mantar zehirlenmelerinde tedavinin temel amacý mantar toksinlerin emiliminin yavaþlatýlmasý, yeterli hidrasyon desteðinin saðlanmasý, alýnan toksinlerin karaciðer ve böbrek gibi primer organlara etkilerinin minimalize edilmesi için spesifik tedavilerin baþlanmasý ve toksinlerin hýzla vücuttan uzaklaþtýrýlmasýnýn saðlanmasýdýr. Bunun için aktif kömür, n-asetil sistein, benzatin penisilin G, simetidin, askorbik asit ve silibinin tedavisi verilebilir. Hemodiyaliz, hemofiltrasyon ve plazmaferez gibi diðer tedavi yöntemleri kullanýlabilir.
Mantar zehirlenmelerinden korunmak için doðadan toplanan bütün mantarlar zehirli olarak kabul edilmeli ve çocuklarýn kazara alýmlarý durumunda erken müdahale önemli olduðu için derhal saðlýk kuruluþlarýna baþvurulmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Mantar, Zehirlenmeler, Çocuk, Acil
|
