Ciddi bir solunum yolu enfeksiyonu olan COVÝD-19 11 Mart 2020 yýlýnda DSÖ tarafýndan pandemi olarak ilan edilmiþtir. COVÝD-19 pandemisi tüm Dünya’da ulaþýmdan eðlenceye, ibadetten spora insanlarýn birçok sosyal alanýný etkilediði gibi birinci basamakta verilen üreme saðlýðý hizmetlerini de etkilemiþtir. COVID-19’un hastalar üzerinde yarattýðý hem psikolojik etki hem de saðlýk sistemi üzerindeki hastalýk yükünden dolayý hastalar saðlýk hizmetlerine ulaþmada kararsýzlýk ve korku yaþamýþtýr. COVÝD-19 pandemisi sürecinde aile planlamasý yöntemleri için malzeme saðlayan fabrikalarýn kapatýlmasý veya çalýþanlarýn hastalýktan dolayý izole edilmesi, çalýþma saatlerinin azaltýlmasý gibi nedenlerle malzeme üretimi, ithalatý ve ihracatý olumsuz etkilenmiþtir. Bu yüzden Birinci Basamak Saðlýk Hizmetleri kapsamýnda bireylere tamamen ücretsiz verilmesi gereken malzemeler daðýtýlamamýþtýr. Bu durum hem istenmeyen gebeliklerin oluþmasýna hem de kadýnlarýn istenmeyen gebeliklerini sonlandýrmak için týbbi açýdan yetersiz olan yerlerde deneyimsiz kiþiler tarafýndan küretaj yaptýrmalarýna ortam hazýrlamýþtýr. Kanserde erken Teþhis, Tarama ve Eðitim Merkezleri olan (KETEM) ve Birinci Basamak Saðlýk Hizmetleri bu dönemde etkin bir hizmet verememiþtir. Tarama programlarýnýn uygulanmasýnda da genel olarak bir azalma tespit edilmiþtir. Pandemi öncesinde daha çok kýrsal bölgede yaþayan insanlarda kanser olsam bile öðrenmek istemiyorum düþüncesiyle yapýlmasý sürekli ertelenen kanser taramalarý pandemi dönemiyle beraber in daha büyük bir korku oluþturmuþtur. Bu derlemede COVÝD-19’un birinci basamakta verilen üreme saðlýðý hizmetlerine etkisinin deðerlendirilmesi amaçlanmýþ olup bu kapsamda hemþirenin rolü neler olduðu ele alýnmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Covid-19,birinci basamak saðlýk hizmeti, üreme saðlýðý
|