Literatürde; de¬zavantajlý grup, dýþlanmýþ grup, savunmasýz veya korunmasýz grup, marjinal grup, risk grubu veya sýnýf altý grup gibi farklý tanýmlamalarla yer alan dezavantajlý grup kavramýný Birleþmiþ Milletler Eðitim, Bilim ve Kültür Örgütü 1998 yýlýnda “Belirli özelliklerinden dolayý toplumsal ve ekonomik olarak entegre olma þansý sýnýrlý ya da hiç olmayan” olarak tanýmlamýþtýr. Kendi kendine yetememe olarak da tanýmlanan bu durumun gerçekleþmesinde; kaynaklarýn yokluðu, kaynaklarýn ulaþýlmazlýðý, toplumsal bakýþ, devlet politikalarý, kurumsal uygulamalar ve sosyal þartlar etkili olabilmektedir. Dezavantajlý grup olma aslýnda çatý kavram olup içerinde iþsizler, göçmenler, kadýnlar, engelliler, mülteciler, göçmenler, eþcinseller, yoksullar ve çocuklar gibi kesimleri barýndýrmaktadýr.
Dezavantajlýlýðý oluþturan sebepler içerisinde, “cinsiyet” birinci gruba giren faktörler arasýndadýr. Ýkinci grubu oluþturan faktörler ise (örn: dini özellikler, anadil ya da coðrafi köken gibi özellikler), toplumdan topluma kültürden kültüre deðiþebilen “göreli” özelliklerdir. Bu gruplarýn toplumsal hatta ekonomik yaþama katýlým oranlarý, þanslarý ve hatta uyumlarý da oldukça düþük düzeydedir. Dezavantajlý grupta yer alan bireyler toplumun büyük kesiminin ulaþabildiði özerklik, teþvik, sorumluluk, öz saygý, topluluk desteði, saðlýk, eðitim, sermaye, bilgi, istihdam gibi kaynaklara ulaþamamakta ya da onlarýn buralarda kullandýklarý araçlarý kullanamamaktadýr. Dezavantajlý gruplar içerisinde kadýnlarýn durumu dikkate deðerdir.
Bu derlemenin amacý Türkiye de yaþayan ülke vatandaþý kadýnlar ile göçmen kadýnlarýn dezavantajlýlýklarýný kýyaslamaktýr. Bu baðlamda; pek çok alanda dezavantajlýlýk durum ve düzeylerinin farklý olduðu görülmektedir. Örneðin saðlýða eriþim açýsýndan bakýldýðýnda göçmen kadýnlarýn bu haktan yararlanma durumlarý oldukça yüksek düzeyde olmasýna raðmen ayný durum ülkede yaþayan kadýnlar için benzer deðildir. Yine iþgücüne katýlým açýsýndan bakýldýðýnda, ülkedeki kadýnlarýn durumunun göçmen dezavantajlý kadýnlarýnkinden çok daha iyi olduðu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Dezavantajlýlýk, Kadýn, Dezavantajlý Kadýn
|