Dijital çaðýn geliþi kendine özgü fýrsatlarý ve eþitsizlikleri üretmiþtir. Dijital teknolojiler sayesinde her türlü enformasyon hem çok kolay ulaþýlýr hem de kimi bireyler için asla eriþilemez olmuþtur. Dijital çaðýn göçebeleri yetersiz teknoloji okuryazarlýklarý nedeniyle dijital toplumdan dýþlanýrken, dijital yerliler yeni toplumun tüm nimetlerinden faydalanabilmektedir. Temel bir insan hakký olan saðlýk hizmetlerine eriþim de bu alandaki bilginin dijitalleþmesi ile yeni bir takým eþitsizlikler ve dezavantajlar üretmiþtir. Bununla birlikte dijital teknolojilerin saðlýk alanýndaki kullanýmýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý hem önleyici saðlýk hizmetlerinin geliþmesine hem de koruyucu saðlýk eðitimlerinin daha fazla insana ulaþmasýna imkân vermektedir; ancak tüm bu süreçlerin kaliteli bir biçimde iþlemesi bireylerin teknoloji okuryazarlýklarýnýn yükseltilmesi ile mümkündür. Türkiye ise teknoloji okuryazarlýðý oranlarý açýsýndan olumsuz bir tablo çizmektedir. Özellikle fiziksel olarak saðlýk hizmetlerine eriþim zorunluluðunun arttýðý 45 yaþ ve üzeri kadýnlarda teknoloji okuryazarlýðýnýn ve çevrimiçi saðlýk hizmetlerine eriþimin azaldýðý görülmektedir.
Bu çalýþmada amacýmýz, kadýnlarýn saðlýk ile ilgili bilgilere çevrimiçi eriþimde ne düzeyde bir dezavantaj yaþadýklarýný göstermektir. Bu amaçla TÜÝK Hanehalký Biliþim Teknolojileri Anketi veri setinden yararlanarak kadýnlarda; internette saðlýkla ilgili bilgi arayabilme, web sitesi veya bir uygulama üzerinden doktordan randevu alabilme ve kiþisel saðlýk bilgilerine eriþebilme deðiþkenleri yaþ gruplarýna göre analiz edilmiþtir. Analizler sonucunda internette saðlýk ile ilgili bilgi arayabilme oranýnýn (%57), diðer deðiþkenlere göre yüksek olduðu gözlemlense de hem randevu alabilme hem de kiþisel saðlýk bilgilerine eriþebilme oranlarýnýn çok düþük olduðu gözlenmiþ olup, yaþla birlikte bu deðiþkenlere eriþimin azaldýðý görülmektedir. Bu veriler ýþýðýnda, özellikle 45 yaþ üstü kadýnlarýn çevrimiçi saðlýk hizmetlerine eriþebilmeleri için en azýndan yukarýdaki belirttiðimiz üç temel deðiþkeni esas alan teknoloji okuryazarlýðý eðitimine ihtiyacý olduðunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Dijitalleþme, Teknoloji okuryazarlýðý, Saðlýk, Kadýn, Türkiye
|