Tüm dünyada kanser insidansý oldukça hýzlý bir þekilde artmaktadýr. Özellikle kadýnlarda sýklýkla görülen meme ve yumurtalýk kanserleri, dünya çapýnda kanser morbiditesi ve mortalitesinin önemli nedenlerindendir. Globocan 2018 verilerine göre; her yýl 2.088.849 (%11.6) kiþi yeni meme kanser tanýsý alýrken; 295.414 (%1.6) kiþi over kanserine yakalanmaktadýr. Meme kanseri tanýsý alan vakalar %6.6 ölüm oraný ile 4. en yüksek mortalite oranýna sahip kanserdir. Kadýnlarda ise; hem insidans hem de mortalite açýsýndan meme kanseri 1. sýrada, over kanseri ise 4. sýrada bulunmaktadýr. Türkiye'de meme kanseri ve over kanser insidansý son yýllarda neredeyse iki kat artýþ göstermiþtir. Bu insidans artýþýnýn arkasýndaki temel nedenlerin neler olduklarý ise net olarak bilinmemektedir. Ancak özellikle kalýtsal meme ve yumurtalýk kanseri (HBOC) sendromunda genetik faktörlerin rolü bildirilmiþtir. Meme ve yumurtalýk kanserleri ile iliþkisi tanýmlanmýþ çok sayýda gen vardýr, ancak bunlarýn çoðu orta veya düþük penetranslýdýr. Kalýtsal meme ve yumurtalýk kanserlerinin çoðu BRCA1/2 gibi yüksek penetranslý yatkýnlýk genlerindeki mutasyonlarla iliþkilidir. Genel popülasyondaki meme kanser vakalarýnda BRCA1/2 mutasyon oraný %3-8 olarak saptanmasýna raðmen over kanser hastalarýnýn yaklaþýk %10-15'inde ve meme kanseri hastalarýnýn %5-10'unda kalýtsal meme ve yumurtalýk kanseri sendromuna (HBOC) karakterize bir BRCA1/2 gen mutasyonu tanýmlanmýþtýr. Çalýþmalar, BRCA1'in HBOC'da gözlenen mutasyonlarýn %0.7 ila %29'unu ve BRCA2'nin %1.5 ila %25'ini oluþturduðunu göstermektedir. Meme ve yumurtalýk kanserlerinin büyük kýsmýnýn kalýtsal olduðu bilindiðinden ailede meme, yumurtalýk ve diðer ilgili kanser öyküsü olan hastalarda BRCA gen varyantlarýnýn araþtýrýlmasý büyük önem taþýmaktadýr. Bu nedenle risk altýndaki bireylerin belirlenmesi, bu kiþilere genetik danýþmanlýk verilmesi ve BRCA gen testine uygun bireylerin seçilerek teste yönlendirilmesi oldukça önemlidir ve bir o kadar da zor bir süreçtir. Çoðu geliþmiþ ülkede, meme veya yumurtalýk kanseri geliþme riski yüksek olan bireylere BRCA mutasyon testinden önce genetik danýþmanlýk hizmeti mutlaka verilir. Genetik danýþmanlýk, kiþilerin týbbi geçmiþlerinin sorgulanmasý ve kayýt altýna alýnmasý, aile hikayelerinin doðru ve eksiksiz bir þekilde deðerlendirilmesi ve genetik test için doðru bireylerin seçimi açýsýndan uygulanmasý gereken oldukça önemli bir süreçtir.
Anahtar Kelimeler: Meme Kanseri, Over Kanseri, BRCA1/2, Kanser Genetiði
|
