Tipik olarak çocuklukta baþlayan nörogeliþimsel bozukluklar olan Otizm spektrum bozukluðu (OSB) ve Dikkat eksikliði/hiperaktivite bozukluðu (DEHB) prevelansý gün geçtikçe artmaktadýr.OSB; sýnýrlý, tekrarlayan davranýþlar, ilgi alanlarý veya duyusal semptomlarýn varlýðý ile birlikte, sosyal iletiþim ve etkileþim eksiklikleri ile karakterizedir.DEHB ise dikkat eksikliði ve/veya hiperaktivite-dürtüsellik semptomlarýný içeren çocuk ve ergenlerde yaygýn görülen bir hastalýktýr.OSB ve DEHB'nin etiyolojisi kesin olarak bilinmese de , genetik ve çevresel faktörlerin (prenatal, perinatal ve postnatal gibi) etkileþiminin OSB ve DEHB geliþiminde rol oynadýðý düþünülmektedir. Bununla birlikte DEHB OSB'li çocuklarda en sýk görülen komorbiditedir ve OSB ile DEHB sýklýkla birlikte görülür. OSB'li çocuklar gýda seçiciliði,gýda reddi ve gastroinstestinal semptomlardan tipik geliþen akranlarýna göre daha fazla etkilenmektedir.Beslenmenin nörogeliþim, biliþ ve davranýþ üzerindeki etkisi düþünüldüðünde, nörogeliþimsel bozukluklar üzerinde potansiyel olumlu etkilere sahip olabilir.Bu baðlamda yapýlan bu incelemede sonuçlar gözden geçirildiðinde, özellikle OSB’de glutensiz kazeinsiz diyet ; DEHB’de ise gýda katký maddeleri hariç tutma diyeti ve bir tür eliminasyon diyeti olan Oligoantijenik Diyet ön plana çýkmýþtýr.Bir eliminasyon diyeti uygulamanýn temel amacý, hangi gýdalarýn semptomlarý þiddetlendirdiðini bulmak olsa da bu kavram, olumsuz reaksiyonlarla gýda arasýndaki baðlantýdan, nörodavranýþsal semptomlarla bir baðlantýya kadar geniþletilmiþtir.Bu nedenle psikiyatri alanýnda, eliminasyon diyetlerinin nörogeliþimsel bozukluklara ve iliþkili davranýþsal , biliþsel bozukluklara katkýda bulunan gýdalarý tanýmlamak için kullanýlabileceði düþünülmüþtür.Bununla birlikte her çocuk besinlere ayný düzeyde hassasiyet göstermeyebilir.Bu nedenle OSB ve DEHB beslenme stratejilerinde çocuklarýn bireysel olarak deðerlendirilmesi ve bireysel olarak tespit edilen gýda hassasiyeti ve gereksinimleri baðlamýnda bireysel diyet önerileri verilmesi önem arz etmektedir. ORCID NO: 0000-0001-6631-9784, 0000-0001-9923-7435
Anahtar Kelimeler: Beslenme, Otizm, Dikkat Eksikliði, Hiperaktivite Bozukluðu, Biliþsel
|
