Aile toplumu oluþturan en küçük gruptur. Ailede çocuðun varlýðý ciddi önem taþýyan durumlardan biridir. Ebeveynler çocuklarýnýn özel gereksinimli olabileceðini akla getirmezler ve bu duruma kendilerini hazýrlamazlar. Her anne hamilelik sürecinde doðacak çocuðunun hayalini kurar. Annenin bu hayali kendisinin, eþinin, akrabalarýnýn ve yakýn çevresinin beklentileri de kapsar. Bu beklentiler toplumun oluþturduðu ‘ideal çocuk’ tanýmlamasýndan da etkilenir. Doðum sürecinde ve sonrasýnda öðrenilen özel gereksinimlilik durumu özellikle ebeveynleri hayal kýrýklýðýna uðratýr. Aileye katýlan yeni üyenin normal geliþim göstermemesi, ebeveynlerin ve yakýn çevrenin beklentilerinin deðiþmesine, ciddi düzeyde stres ve kaygý deneyimlemesine sebep olabilmektedir. Ebeveynler fiziksel, psikolojik, duygusal ve sosyoekonomik birden çok problemle karþýlaþmaktadýr. Özel gereksinimli bireye sahip ailelerde evlilik yaþamý; evlilik biçimi, evlilik yaþamý doyumu, evlilik uyumu ve diðer ekonomik ölçütler üzerinde þekillenmektedir. Tüm bunlarýn yanýnda toplumdaki cinsiyet eþitsizliði ve ayrýmcýlýðý evlilik yaþamýnda kadýnlara daha fazla sorumluluk ve bakým yüklemektedir. Anne çocuðunun bakýmý, eðitimi, tedavisi gibi konularda stres yaþamakta, yetersizlik ve baþarýsýzlýk duygularýyla karþý karþýya kalmaktadýr. Annelerin sosyal desteðe oldukça ihtiyaçlarý vardýr. Annelere saðlanan sosyal destek özel gereksinimli çocuða uyumunu kolaylaþtýracaktýr. Aile ve aile üyeleri birey için en önemli sosyal destek kaynaklarýndandýr ve ailede anne, baba ve çocuklar güvenli, sýcak ve samimi iliþkiler kurmakta, duygusal ihtiyaçlar karþýlanmaktadýr. Dolayýsýyla özel gereksinimli çocuða sahip ailelerin yaþadýðý problemler ve ihtiyaçlar belirgin ve görünürdür. Bu çalýþmada özel gereksinimlilik anne ve aile baðlamýnda ele alýnmaktadýr. Özel gereksinimliliðin tanýmý, sýnýflandýrýlmasý, özel gereksinimli çocuða sahip aileler, çocuklarýn ve ailelerin yaþadýðý problemler, özel gereksinimli çocuk ve anne, ailenin taný kabulünde yaþadýðý aþama modelleri incelenmesi gibi konulara deðinilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Özel Gereksinimlilik, Aile, Anne, Çocuk
|