Pediatrik grupta ses bozukluklarý yaygýn olarak görülmekte ve tahmini insidansý %2 ile %23 arasýnda deðiþmektedir. Etiyolojisinde alerji, üst solunum yolu enfeksiyonlarý, astým, gastroözofageal reflü gibi fizyolojik faktörlerle birlikte sesin yanlýþ ve kötüye kullanýmý gibi davranýþal faktörler de yer almaktadýr. Özellikle çocukluk çaðýnda en sýk görülen ses bozukluðu olan vokal nodül gibi fonksiyonel ses bozukluklarýnda bu davranýþsal faktörler ayrý önem kazanmaktadýr. Yapýlan birçok araþtýrmada çocukluk çaðý fonksiyonel ses bozukluklarý; kiþilik ve mizaç özellikleri, sosyal, davranýþsal ve duygusal problemler ve psikopatoloji ile iliþkilendirilmiþtir. Beþ faktör kiþilik kuramýndan köken alan ‘Özellik Teorisi (Trait Theory)’ne göre ses bozukluðu olan bireyleri diðer bireylerden ayýran baskýn kiþilik özellikleri nevrotizm (N) ve dýþa dönüklüktür (D). Fonksiyonel ses bozukluðu veya ses semptomlarý olan bu çocuklarýn kiþilik özelliklerine iliþkin yapýlan araþtýrmalar bu çocuklarýn yaþýtlarýna kýyasla daha konuþkan, dürtüsel ve saldýrgan olabildiklerini göstermektedir. Ayrýca duygusal, kognitif ve davranýþsal öz-düzenleme becerilerinde, stresli durumlarýn uygun þekilde yönetilmesinde ve çevreleriyle uyumda daha zayýf olabildikleri bilinmektedir. Dikkat eksikliði ve hiperaktivite bozukluðu (DEHB) pediatrik popülasyonda ses bozukluklarýna en sýk eþlik eden psikopatalojik durumdur. DEHB'ye iliþkin semptomlardan biri de ses bozukluðu oluþumunda rol oynayabilecek “aþýrý konuþma”dýr. Ses terapisi bir davranýþ ve alýþkanlýk deðiþim süreci olduðundan bahsedilen tüm bu etmenlerin ses terapisi sürecine etkisi de oldukça önemlidir. Ses terapisinde yeni bir vokal davranýþ modelinin edinimi, sürdürülmesi ve kalýcý hale getirilmesinde bu faktörlerin etkisi yadsýnamazdýr. Uygulanacak ses terapisinin planlanmasý, gerekli durumlarda multidisipliner yaklaþýmlarýn saðlanmasý ve böylece ses terapisinden optimal verimin alýnabilmesi açýsýndan bu faktörlerin etkilerinin iyi bilinmesi ve terapi sürecinde faydalanýlmasýnýn önemli olduðu düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Pediatrik ses bozukluklarý, Özellik teorisi, DEHB,
|