Amaç: Bu sistematik derleme, premenstrüel sendromlu kadýnlarda fitoterapi kullanýmýnýn semptomlar üzerindeki etkinliðine iliþkin kanýtlarý güncellemek amacý ile yapýlmýþtýr. Yöntem: Bu sistematik derleme için taramalar, 1-15 Nisan tarihleri arasýnda, Türkçe ve Ýngilizce dizinler taranarak yapýlmýþtýr. Araþtýrmada, dâhil edilme kriterlerini karþýlayan ve 2017-2022 tarihleri arasýnda yayýnlanan randomize kontrollü deneysel çalýþmalar ele alýnmýþtýr. Bu çalýþmada, Ulakbim, Türk Medline, Google Akademik, Web of Science, PubMed (including MEDLINE), Scopus, Science Direct, Clinical Key, Cochrane ve EBSCOhost veri tabanlarý “premenstrüel sendrom, fitoterapi, premenstrüel sendrom ve fitoterapi, premenstrual syndrome, phytotherapy, premenstrual syndrome and phytotherapy” anahtar kelimeleri kullanýlarak taranmýþtýr. Çalýþmanýn yapýlmasý ve raporunun hazýrlanmasýnda Sistematik Derleme ya da Meta Analiz Araþtýrma Raporunun Yazýmýnda Bulunmasý Gereken Maddelerle Ýlgili Kontrol Listesi (PRISMA) protokolü takip edilmiþtir. Sistematik derlemeye dâhil edilen araþtýrmalarýn metodolojik kalitesi Joanna Briggs Institute tarafýndan yayýnlanan kontrol listeleri ile deðerlendirilmiþtir. Çalýþmalarýn yanlýlýk riski, iki yazar tarafýndan Cochrane Yanlýlýk Riski Deðerlendirme aracý kullanýlarak belirlenmiþtir. Bulgular: Toplam 632 katýlýmcýyý içeren 8 çalýþma incelemeye dâhil edilmiþtir. Çalýþmalarda zerdaçal, sarýmsak, kýrmýzý tüy, rezene, adaçayý, nane ve hint sümbülü kullanýlmýþtýr. Çoðunlukla bu bitkilerin kapsül þeklinde uygulandýðý görülmüþtür. Araþtýrmalarýn genelinde fitoterapi kullanýmýnýn duygusal, fiziksel ve davranýþsal premenstrüel semptomlarýný anlamlý derecede azalttýðý ve semptomlarýn þiddetini önemli ölçüde düþürdüðü belirlenmiþtir. Sonuç: Fitoterapi kullanýmýnýn premenstrüel sendrom semptomlarý üzerinde önemli etkisi vardýr. Buna raðmen, hâlâ birçok fitoterapi uygulamasýnda belirli bir protokol oluþturulmamakta, ne þekilde ve sýklýkta kullanýlacaðý ile ilgili belirsizlikler bulunmaktadýr. Bu açýdan saðlýk personelinin fitoterapi uygulamalarýnýn etki ve yan etkileri ile ilgili bilgi sahibi olmalarý, fitoterapiye yönelik bakým protokollerinin oluþmasýnda öncülük etmeleri ve farkýndalýk oluþturmalarý önemini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Fitoterapi, Premenstrüel sendrom, Randomize kontrollü çalýþma
|
