Tip 1 diyabet, β hücre yýkýmý ve mutlak insülin eksikliði ile karakterize, otoimmün bir hastalýktýr ve çocuk ve adölesanlarda yaygýn olarak görülmektedir. Çölyak hastalýðý ise genetik yatkýnlýk gösteren bireylerde, buðdaydaki gluten ve arpa, yulaf, çavdar gibi gluten benzeri diðer tahýl proteinlerinin tüketimi sonucunda ince baðýrsak iltihabý, villus atrofisi ve emilim bozukluklarýyla karakterize otoimmün bir hastalýktýr. Tiroid, çölyak, gastrit ve adrenal otoimmünite gibi otoimmün hastalýklar sýklýkla diyabetin klinik baþlangýcýndan sonra ortaya çýkmaktadýr. Çölyak ve tip 1 diyabet arasýndaki iliþkinin nedeni yaygýn bulunan insan lökosit antijeni HLA (Human Leukocyte Antigen) genotiplerinden (HLA-DR3-DQ2 ve HLA-DR4-DQ8) kaynaklanmaktadýr. Böylece iki hastalýk için ortak bir genetik temel oluþmaktadýr. Tip 1 diyabet ve çölyaðýn eþlik ettiði hastalarda malabsorbsiyon, diyare, konstipasyon, kusma, abdominal distansiyon ve aðrý gibi gastrointestinal semptomlar görülmektedir. Gastrointestinal olmayan semptomlar ise boy kýsalýðý, pubertal gecikme, yorgunluk, vitamin eksikliði ve demir eksikliði anemisidir. Günümüzde çölyak hastalýðýnýn tek tedavisi glutensiz diyettir ve hastalar ömür boyu bu diyeti uygulamak zorundadýr. Doðru beslenme tedavisinin planlanmasý, tip 1 diyabet ve çölyak hastalýðýnda tedavinin temel bir parçasýdýr. Bu kapsamda, tip 1 diyabet ve çölyak hastalýðý olan bireylerde glutensiz diyetin metabolik kontrol, büyüme ve beslenme durumu üzerindeki etkisi deðerlendirilmelidir. Yaþam kalitesinin artýrýlmasý için toplumdaki diyabetli çocuk ve adölesanlarýn periyodik olarak taranmasý çölyaðýn erken teþhisi ve tedavisinin saðlanmasý için önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Tip 1 diyabet, Çölyak, Otoimmün hastalýk, Çocuk
|
