Giriþ: Cinsellik, psikofiziksel durumu ne olursa olsun her insaný ilgilendiren karmaþýk bir olgudur. Cinsellik, üreme saðlýðý ve aile kurma tüm vatandaþlar için güvence altýna alýnmasý gereken insan haklarý olmasýna raðmen, zihinsel engelli kiþiler ve hatta zihinsel engelli kadýnlar için hala tabu olan konulardýr.
Amaç: Bu çalýþmanýn amacý toplumun zihinsel engelli kadýnlarýn cinselliðine bakýþ açýsýný incelemektir.
Yöntem: Literatür taramasýnda son 5 yýlda yayýnlanan makaleler için farklý veri tabanlarýnda (Cochrane, EBSCOhost, Pubmed, Scopus, Medline, Google Scholar, Science Direct) sistematik bir arama yapýldý. Veri tabanlarýnda ‘zihinsel engel, engelli, toplum, cinsellik’ anahtar sözcükleri Türkçe ve Ýngilizce olarak kullanýlmýþtýr.
Bulgular: Literatürde toplum tarafýndan, zihinsel engelli bireyler sýklýkla ''sapkýn'' veya ''aseksüel'' olarak etiketlendiði, bu bireylerin almýþ olduðu etikete baðlý olarak uygunsuz davranýþta bulunma ihtimalinin yüksek veya engelsiz bireyler için normal kabul edilen davranýþlarýn bu bireyler için uygunsuz olduðunun düþünüldüðü belirtilmektedir. Zihinsel engelli kadýnlar “kusurlu” olarak kabul edilmekte, kadýnlarýn bir çocuða bakma görevini dahi yerine getiremeyecek kadar sorumsuz olduklarý düþünülerek, cinsel saðlýklarý ve üreme saðlýklarý hakkýnda kendileri için karar vermeleri engellenebilmektedir. Cinsel ihtiyaçlarý aileleri ve saðlýk çalýþanlarý tarafýndan sýký bir þekilde kontrol edilme eðiliminde olduðundan, genellikle gönüllü olarak bir doðum kontrol yöntemi seçmelerine izin verilmeyip kýsýrlaþtýrýlmaktadýrlar.
Sonuç ve Öneriler: Cinsellik tüm bireyler için bir gereksinin olup, engelli kiþiler de engelli olmayan bireyler ile ayný ihtiyaçlara sahiptir. Toplum tarafýndan genel olarak zihinsel engelli bireylerin cinselliðine olumsuz tutum sergilenmekte ve cinsel iliþki yaþamadýklarý varsayýlmaktadýr. Engelli kadýnlarýn cinsel yaþamlarýnýn göz ardý edilmemesi gerektiði ve toplumun bu konuda farkýndalýk kazanmasý için eðitimler planlanmalýdýr.
ORCID NO: 0009-0009-3439-0506
Anahtar Kelimeler: Cinsellik, Engelli, Toplum, Zihinsel engel
|
