Keywords:

Amaç: Üreme hakları ve cinsel haklar kapsamında Türkiye de kürtaja ilişkin sosyokültürel boyutları incelemek. Türkiye’de erken cumhuriyet döneminde uygulanan pronatalist politikalar geçtiğimiz günümüzde ekişini yitirmiştir. Pronatalist dönemde doğurganlığın desteklenmesi, gebeliği önleyici yöntemlerin yasak olması kadınların istenmeyen gebeliklerinde sayıca artışa neden olmuştur. Bu durum istenmeyen gebeliklerini sonlandırmak isteyen kadınların güvenli olmayan koşullara başvurmalarına yol açmıştır. Güvenli olmayan koşullarda gerçekleşen kürtaj birçok jinekolojik ve obstetrik problemlerin ortaya çıkmasına zemin hazırlamamanın yanında anne ölümlerindeki artışının önemli nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır (1). Türkiye’de geçmişten bu yana yapılan kürtaja ilişkin düzenlemeler, kürtajın ceza sınırı ya da koşullu serbestisine kadar, kürtaja ilişkin politik ve kültürel söylemler kürtaja karşı tasarruflarımızı şekillendirmektedir (3). Kadın istenmeyen gebeliği söz konusu olduğunda yasaklar ya da imkânsızlıklar nedeniyle gebeliğini sonlandırmadığında kadının özgürlüğü fizyolojik ve psikolojik sağlığı üzerinde ciddi kısıtlama ve yükleri beraberinde oluşturmaktır. Eski çağlardan beri kadınlar istenmeyen hamilelikleri sonlandırmak için çeşitli yöntemlere başvurmuşlardır (2,4). Günümüzde dünyada 26 ülkede kadınların kürtaj olması ile ilgili herhangi bir gerekçe söz konusu olmaksızın tamamen yasaklanmış durumda. Ancak 39 ülkede kadının hayatı ile ilgili riskli bir durum varsa, 56 ülkede ise ciddi bir sağlık sorunu varsa izin verilmektedir (5). Üreme hakları ve cinsel haklar, bireylerin sahip olduğu tüm hak ve özgürlüklerini, üreme ve cinsel yaşamlarında kullanabilmelerini amaçlar. Kültürel, sosyal, ekonomik yapı ile inançların bireylerin üremeleri ve cinsel yaşamları üzerinde önemli etkilere sahip olduğu ve bazen bu etkilerin bireylere zararlar verdiği bilinen bir gerçektir (5). Kürtaj düzenlemeleri bir yandan yeni hukuki alanlar açarken, ürettiği yasalar ve getirdiği yaptırımlar aracılığıyla mevcut kültürel, ideolojik, sosyopolitik, ekonomik ve bilimsel söylemlerle işbirliği yapar (3).

Anahtar Kelimeler: Kadın, Kürtaj, Üreme Sağlığı, Cinsel Sağlık, Sosyokültürel boyut