Saðlýk taramalarý hastalýklarýn erken tanýnmasý ve buna baðlý olarak hastalýk ve ölümlerin azaltýlabilmesi amacýyla saðlýklý insanlara uygulanan programlardýr. O toplumda sýk görülen, erken teþhisi hasta ve ailesi açýsýndan yarar saðlayan, silik bulgularý nedeniyle zor taný konan ayrýca etkin tedavisi ve güvenilir bir tarama testi olan hastalýklar tarama programýna alýnmalýdýr. Yenidoðan tarama programlarý, tüm dünyada geliþmiþ ve geliþmekte olan ülkelerde halk saðlýðý programlarý içerisinde çok önemli yeri olan koruyucu saðlýk hizmetleridir. Ülkemizde þu anda ulusal tarama programýnda 4 endokrin-metabolik hastalýk (fenilketonüri, konjenital hipotiroidi, biyotinidaz eksikliði, kistik fibroz) taranmakta olup, konjenital adrenal hiperplazi taramasý pilot çalýþmalarý halen devam etmektedir. Amerika bu sayý 28 iken Avrupa Birliði ülkelerinde 20 nin üzerinde hastalýk taranmaktadýr. Yenidoðan tarama programý, yaþamýn ilk günlerinde Guthrie kaðýdýna topuktan alýnan birkaç damla kapiller kan ile yapýlmaktadýr. Alýnan bu numuneler ülkemizde Ankara Merkez ve Ýstanbul Hýfzýssýhha Enstitüsü olarak iki farklý merkezde tahlil edilmektedir. Her bir merkezde günde 3000-5000 arasýnda numune çalýþýlmakta ve 72 saat içerisinde sonuç verilmektedir. Bu iþlem çok aþamalý, oldukça dikkat gerektiren ve bir o kadar da önemli bir prosedürdür. En sýk yapýlan hatalar bebekten yanlýþ zamanda sýklýkla doðar doðmaz kan alýnmasý ile alýnan örneðin yetersiz veya hatalý alýnmasý olduðu bilinmektedir. Kan alýndýktan sonra, formun doldurulmasý, numunelerin toplanmasý, laboratuvarlara gönderilmesi, laboratuvarda testlerin çalýþýlmasý ve çýkan sonuçlarýn yorumlanmasý aþamalarýnda da birçok hata yapýlmaktadýr. Ülkemizde tarama çalýþmalarý sayesinde yýlda yaklaþýk 4500 çocuðun var olan hastalýklarýnýn vahim sonuçlarýndan korunmasý saðlanabilmekte, engelliliðin önüne geçilmektedir. Bu konuyla ilgili tüm saðlýk çalýþanlarýnýn bilgi düzeylerinin artmasý aðýr sonuçlarý olabilecek hatalarýn azaltýlmasýnda en önemli ve etkin yoldur.
Anahtar Kelimeler: Yenidoðan, Tarama,Türkiye
|