Çocukluk döneminde bireyin fiziksel, sosyal, psikolojik ve duygusal ihtiyaçlarýnýn saðlýklý ve yeterli düzeyde karþýlanmasý olumlu ruh saðlýðý ve bireyin geliþimi açýsýndan oldukça önemlidir. Kendimize, diðer insanlara ve dünyaya iliþkin þemalarýmýzý önemli ölçüde çocukluk yaþantýlarýmýz oluþturur. Bireyin içinde yetiþtiði ortam ruhsal ve fiziksel bütünlüðünü bozucu nitelikteyse, kiþisel ve sosyal uyumunu bozucu þemalar geliþtirir. Uyumsuz þemalar bireyin dünyayý ve diðerlerini tehdit edici ve tehlikeli bir uyaran olarak algýlamasýna ve kendisini yetersiz olarak deðerlendirmesine yol açar. Çocukluk döneminde travmatik yaþantýlara maruz kalmak yetiþkinlik döneminde psikiyatrik belirti ve rahatsýzlýklara yol açabilmektedir. Bu tür yaþantýlar bireyin yaþam kalitesini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu araþtýrmanýn amacý üniversite öðrencilerinin çocukluk çaðý ruhsal travma yaþantýlarýnýn yaþam doyumunu yordamadaki rolünü incelemektir. Ayrýca bu çalýþmada çocukluk dönemi ihmal ve istismar yaþantýlarý, cinsiyet ve ruhsal problemler gibi deðiþkenler açýsýndan da karþýlaþtýrmalar yapýlmýþtýr. Bu çalýþma, nicel araþtýrma yaklaþýmýnýn iliþkisel tarama ve nedensel karþýlaþtýrma yöntemine dayalý olarak gerçekleþtirilmiþtir. Veri toplama aracý olarak Kiþisel Bilgi Formu, Çocukluk Çaðý Ruhsal Travmalar Ölçeði ve Yaþam Doyumu Ölçeði kullanýlmýþtýr. Veriler 2018-2019 eðitim öðretim yýlýnda Trabzon Üniversite’nde öðrenim görmekte olan öðrencilerden toplanmýþtýr. Katýlýmcýlar araþtýrmada gönüllü olarak yer almýþtýr. Araþtýrmanýn çalýþma grubu 439 katýlýmcýdan [Kadýn=339 (%77.2), Erkek=100 (%22.8), Yaþ Ort.= 20.51, Yaþ aralýðý= 18-25] oluþmaktadýr. Çocukluk dönemi ruhsal travma deðiþkenine ait cinsel istismar, duygusal istismar, fiziksel istismar, duygusal ihmal ve fiziksel ihmal bileþenlerinin yaþam doyumunu ne düzeyde yordadýðýný belirlemek amacýyla yapýlan çoklu regresyon analizi sonucunda, kurulan regresyon modelinin anlamlý olduðu ve yaþam doyumundaki toplam varyansýn %23’ünü açýkladýðý (R= .48, R2=.24, ΔR2=.23) bulunmuþtur (F(5, 433)=26.55, p<.001). Katýlýmcýlarýn çocukluk dönemi istismar oranlarý incelendiðinde; %18.9’unun cinsel istismar, %16.6’sýnýn fiziksel istismar, %24.1’inin fiziksel ihmal, %30.1’inin duygusal istismar, %18.7’sinin duygusal ihmal öyküsünün bulunduðu görülmüþtür. Katýlýmcýlarýn %53.5’inin ise bir veya daha fazla çocukluk dönemi istismar veya ihmal öyküsüne sahip olduðu görülmüþtür. Çocukluk dönemi istismar/ihmal öyküsü bulunan katýlýmcýlarýn yaþam doyumlarý, bu tür bir öyküsü bulunmayan katýlýmcýlara oranla anlamlý derece düþük çýkmýþtýr (t= 6.028, p<.001). Kadýn ve erkeklerin yaþam doyumlarý arasýnda ise anlamlý bir farklýlýk bulunmamýþtýr (t= 1.290, p>.05). Çocukluk dönemi istismar/ihmal öyküsü bulunan katýlýmcýlarýn psikolojik destek alma oraný (X2= 8.10, sd= 1, p<.01), ruhsal rahatsýzlýða sahip olma durumu (X2= 14.81, sd= 1, p<.01) ve psikiyatrik ilaç kullanma oraný (X2= 4.40, sd= 1, p<.05) bu tür yaþantýsý olmayan katýlýmcýlara oranla anlamlý derecede yüksek çýkmýþtýr. Araþtýrma sonucunda elde edilen bulgular çocukluk çaðý ruhsal travma yaþantýlarýnýn bireyin yaþam doyumu ve ruh saðlýðýný olumsuz yönde etkilediðini ortaya koymaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Yaþam doyumu, Ýstismar, Ýhmal
|