Bireylerin bir davranýþý gerçekleþtirmesinde itici bir güç olan ihtiyaçlar, insanýn potansiyelini geliþtirmesi ve etkili kiþilerarasý iliþkiler kurabilmesi adýna oldukça önemli bir kavramý oluþturmaktadýr. Aile ve sosyal çevre ortamý ise, ihtiyaçlarýn doyurulma düzeylerini olumlu veya olumsuz yönde etkileyerek bireyin gelecek yýllardaki kiþiliðinin þekillenmesinde etkili olmaktadýr. Bu araþtýrmanýn temel aldýðý yaklaþým olan öz belirleme kuramýnda belirtilen üç temel ihtiyaç; yeterlik, özerklik ve iliþkili olmadýr. Bu çalýþmanýn amacý üniversite öðrencisi kadýnlarýn psikolojik ihtiyaçlarýnýn(yeterlik, özerklik ve iliþkili olma) doyurulma dereceleri ile çeþitli ailesel deðiþkenler (aylýk gelir, anne ve babanýn hayatta olup olmamasý, anne-baba eðitim düzeyleri, anne-baba tutumlarý) arasýndaki iliþkilerin incelenmesidir. Araþtýrma grubunu Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde çeþitli fakültelerde öðrenim gören 474 kadýn üniversite öðrencisi oluþturmaktadýr. Araþtýrmada veri toplama araçlarý olarak; Kiþisel Bilgi Formu, Ýhtiyaç Doyumu Ölçeði kullanýlmýþtýr. Toplanan veriler SPSS programýnýn 23.0 versiyonu ile analiz edilmiþ, bulgularýn incelenmesinde Mann-Whitney U, ANOVA, Kruskal- Wallis tekniklerinden faydalanýlmýþtýr. Araþtýrma sonucunda katýlýmcýlarýn psikolojik ihtiyaç doyumu alt faktörlerinden özerklik ihtiyacýnýn doyurulma düzeyinin anne tutumu (H=10.03, sd=3, p<0.05) ve baba tutumuna göre farklýlaþtýðý (F(3,458)= 8.03, p<0.01) bulunmuþtur. Yeterlik ihtiyacýnýn doyurulma düzeyinin anne eðitimine (F(3,468)= 4.12, p<0.01) ve baba tutumuna (F(3,458)= 6.23, p<0.01) göre farklýlaþtýðý bulgulanmýþtýr. Ýliþki ihtiyacýnýn doyurulma düzeyinin anne tutumu (H=13.64, sd=3, p<0.01) ve baba tutumu (F(3,458)= 3.80, p<0.05) deðiþkenlerine göre farklýlaþtýðý görülmüþtür. Baba eðitim, anne babanýn hayatta olup olmamasý, aylýk gelir deðiþkenleri ise, psikolojik ihtiyaç doyumu ile iliþkili bulunmamýþtýr. Elde edilen bulgular literatür ýþýðýnda tartýþýlmýþ ve öneriler geliþtirilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: psikolojik ihtiyaç doyumu, üniversite öðrencileri, kadýnlar
|
