Amaç: Yenidoðan tarama testleri ile tedavi edilebilir metabolik ve hormonal hastalýklara erken dönemde taný konulabilmekte ve bazý hastalýklarýn saptanmasý halinde diyet ve/veya ilaç tedavisi baþlanarak, çocuklarýn saðlýklý geliþimine olanak saðlanmaktadýr. Bu çalýþmada ebeveynlerin yenidoðan tarama testleri hakkýnda farkýndalýk seviyesini deðerlendirmek amaçlanmýþtýr. Yöntem: Araþtýrmamýza, SANKO Üniversitesi Sani Konukoðlu Hastanesi Uygulama ve Araþtýrma Merkezi pediatri polikliniðine baþvuran 298 gönüllü dâhil edildi, üniversitemiz etik kurulundan onay alýndý ve ilgili veriler yüz yüze anket yöntemiyle toplandý. Verileri SPSS (v23) programý kullanýlarak deðerlendirildi. Karþýlaþtýrmalar için ki-kare testi kullanýldý ve p<0.05 anlamlý olarak kabul edildi. Bulgular: Katýlýmcýlarýn yaþ ortalamasý 32±7 olup, %65’i kadýn, %54’ü üniversite ve lisansüstü mezunu idi. Yüzde 16’sýnýn eþi ile arasýnda akrabalýk mevcut iken, %85’i akraba evliliðinin genetik bir hastalýðýn ortaya çýkmasýna neden olabileceðini bilmekte idi. Gönüllülerin eðitim seviyesi ile akraba evliliðinin genetik hastalýklara neden olabileceðini bilme oraný arasýnda istatistiksel olarak anlamlý bir fark tespit edilmiþtir (p=0.012). Eþi ile arasýnda akraba evliliði bulunmayanlarda, akraba evliliðinin genetik hastalýða neden olabileceði konusundaki farkýndalýðýnýn daha yüksek olduðu saptanmýþtýr (p<0.001). Katýlýmcýlardan %98’i yenidoðan dönemde bebeðinden topuk kaný alýndýðýný ve %77’si kan alýnýrken kendilerine bilgilendirme yapýldýðýný belirtti. %74’ü topuk kaný ile bazý hastalýklarýn tanýsýnýn konulabileceðini, %77’si ise tarama testlerinde þüpheli bir durum belirlenmesi halinde ikinci testin yapýlmasý gerektiðini bilmekte idi. Katýlýmcýlarýn %64’ü yenidoðan genetik tarama testlerinin uygulanýp uygulanmamasýnýn ebeveyn kararýna býrakýlmamasý gerektiðini belirtirken, eðitim düzeyi ile bu durum arasýnda istatistiksel olarak anlamlý bir fark tespit edilmiþtir (p<0.001). Sonuç: Araþtýrmamýzda yenidoðan tarama testlerinin yaygýn uygulandýðýný ve katýlýmcýlarýn çoðunun testin yapýlma kararýn ebeveyine býrakýlmamasý gerektiðini savunduklarý tespit edilmiþtir. Yenidoðan hastalýklarýna neden olan risk faktörlerinin iyi bilinmesi hastalýklarýn önlenmesi ya da ilerlemesini engellemede çok önemli bir yer tutmaktadýr. Bu nedenle testlerin öneminin anlatýlacaðý eðitim programlarýnýn planlanmasýnýn ve farkýndalýðýn artýrýlmasýnýn gerekli olduðu düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yenidoðan Tarama Testleri, Anket, Farkýndalýk
|
