Giriþ: Afetler, tüm bireylerin yaþamýný olumsuz etkilemekle birlikte, kadýnlarý ve kýz çocuklarýný daha dezavantajlý hale getirmektedir. Afetler, özellikle gebelik, doðum ve doðum sonu dönemde anne ve yenidoðan saðlýðýna yönelik önemli risklere ve etkilere sahip olabilmektedir. Amaç: Bu derlemede, afetlerin perinatal saðlýk üzerine etkilerini incelenmek ve hemþirenin rol ve sorumluluklarýný tartýþmak amaçlanmýþtýr. Yöntem: Bu çalýþma derleme niteliðinde olup, konuyla alakalý güncel literatür taranarak hazýrlanmýþtýr. Bulgular: Afet durumlarýnda, üreme saðlýðý hizmetleri göz ardý edilebilmekte, saðlýk ve bakým hizmetleri hayatta kalmaya odaklanmaktadýr. Afetin yýkýcý etkileri, kötü saðlýk koþullarý, sosyoekonomik düzeyde düþüþ, kaynaklarýn yetersizliði ve kadýnlarýn öncelikli ihtiyaçlarýndaki deðiþim; gebelik, doðum ve doðum sonu dönemde anne ve yenidoðanda morbidite ve mortalite riskini arttýrmaktadýr. Gebe kadýnlar; karýn travmasý, kanama, abortus, erken membran rüptürü gibi akut sorunlar yaþayabilmektedir. Bununla birlikte, afet durumlarýnda preterm eylem sýklýkla görülmekte, yenidoðanlarda, intrauterin ölüm, prematürite, geliþme geriliði, düþük doðum aðýrlýðý, enfeksiyon, organ yetmezliði gibi akut problemlerle karþýlaþýlmaktadýr. Doðum sonrasýnda, kanama, laserasyonlar, mastit, anemi, eklampsi gibi problemlerin yaný sýra emzirme ve bebek beslenmesi ile ilgili sorunlarla da sýklýkla karþýlaþýlmaktadýr. Kadýnlar bu süreçte fizyolojik ve sosyal sorunlarla birlikte, travma sonrasý stres bozukluðu, depresyon gibi psikolojik sorunlarla da baþ etmek durumunda kalmaktadýr. Sonuç: Gebelik, doðum ve doðum sonu dönemde annelere ihtiyaç duyduklarý nitelikli bakýmýn saðlanmasý özelde anne ve bebek saðlýðýnýn genelde ise toplum saðlýðýnýn korunmasý ve sürdürülmesinde önem kazanmaktadýr. Toplum saðlýðýnýn korunmasýnda kilit pozisyonda olan hemþireler, afet durumlarýnda gebe, lohusa ve yeni doðanlarýn ihtiyaçlarýný ve saðlýðý tehdit eden risk faktörlerini belirleyebilmeli, gerekli önlemleri almalý ve giriþimleri planlayabilmeli, diðer saðlýk ekibi üyelerine ve afet yönetimi ekibine rehberlik edebilmelidir. ORCID NO: 0000-0001-6985-2971
Anahtar Kelimeler: Afetler, Doðum, Doðum sonu dönem, Gebelik, Hemþirelik
|
