Keywords:

GİRİŞ :Preterm eylem 20. gebelık haftasından sonra 37. gebelıkhaftasından önce,doğum kilosundan bağımsız olarak gerçekleşen doğum eylemine denir.Preterm eylem ve doğum insidansı %6-10 arasındadır.Erken doğum insidansı giderek artmakta ve neonatal mortalite ve morbiditenin en önemli nedeni olmaya devam etmektır.Antenatal kortikosteroidlererken doğum riski olan gebelerde fetal akciğer matürasyonunuarttırmak ve prematür eylem sonucunda doğan bebekleri respiratuvar distres sendromundan koruyarak fetal ve neonatalmorbidite ve mortaliteyi en aza indirmek amacıyla uygulanmaktadır.Bu çalışmamızda kliniğimize preterm eylem tanısı ile yatırılan hastalarda akciğer matürasyonunu artırmak amacı ile kullanılan betametazon ve deksametazonun fetalkalp hızı değişimi ve fetal vücüt hareketlerine etkilerininindeğerlendirilmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. MATERYAL ve METOD: Kasım 2003 — Mayıs 2004 tarihleri arasında preterm eylem riski nedeniyle yatırılıp tokolitik tedaviye başlanan ve akciğer matürasyonunu sağlamak için glukokortikoid uygulanan gebeler çalışmaya dahil edildi. 28-34. gebelik haftalarında olan toplam 40 gebe çalışmaya alındı. Çoğul gebelik, preeklampsi, oligohidramnios, plasenta previa, prematür membran rüptürü, servikal yetmezlik, servikal açıklığı 3 cm den fazla olan, IUGR gibi gebelik komplikasyonlarından herhangibirin olmaması şartı arandı. Çalışmamıza eksternal tokodinamometrede 20 dakikada 4 veya 60 dakikada 8 kontraksiyonu olan ve en az 30 saniye süren, kontraksiyonların istirahat ve hidrasyona rağmen durmayarak ritodrin tokolizine başlanan tekil gebelikler alındı. Preterm eylem tanısı ile yatırılan gebelerin maternal yaş, paritesi, gebelik haftası, preterm eylem nedeni, kullanılan ilaçlar ve özgeçmişi kaydedildi. Vajinal muayene, obstetrik ultrasonografisi, hemogram, tam idrar tahlili ve rutin biyokimya tetkikleri yapıldı ve kaydedildi. Çalışmaya dahil edilen gebeler rastgele iki gruba ayrıldı. Birinci gruptaki gebelere 24 saat arayla 12 mg betametazon intramusküler yapıldı. ikinci gruptaki gebelere 12 saat arayla 6 mg deksametazon intramusküler uygulandı. Böylece 20 hastadan oluşan betametazon ve 20 hastadan oluşan deksametazon grupları oluşturuldu. Hastalara ilk müracaatlarından itibaren glukokortikoid tedavisinin son dozundan 72 saat sonraya kadar (başlangıç, 24. saat, 48. saat ve 72. saat), sabah 09:00, akşam 19:00 da olmak üzere NST yapıldı. Fetal hareket sayısı tespit edilip kaydedildi. Anneye sabah akşam 1 saat bebek hareketleri saydırılarak fetal hareket sayısı tespit edildi. BULGULAR Preterm eylem tanısı ile kliniğimize yatırılan ve akciğer maturasyonu sağlamak amacıyla 20 gebeye betametazon, 20 gebeye ise deksametazon uygulanmak suretiyle iki grup oluşturuldu. Her iki grupta da hastaların tokoliz tedavisi ritodrin ile yapıldı. Hastaların demografik ve klinik özellikleri tablo VI da sunulmaktadır. Betametazon ve deksametazon gruplarındaki gebeler yaş, gravida, parite ve gebelik haftası yönünden karşılaştırıldıklarında, iki grup arasında anlamlı fark gözlenmedi (p»0.05). Preterm eylem tanısı ile kliniğimize yatan gebelerin ilk başvuru anında (başlangıç) ve betametazon / deksametazon tedavisinin son dozundan 24 saat sonra, 3 gün süreyle (24. saat, 48. saat ve 72. saat) hergün sabah akşam bazal kalp hızı, akselerasyon, deselerasyon ve fetal hareket sayıları hesaplandı. Betametazon grubu ve deksametazon grubunun; başlangıç, 24., 48. ve 72. saat verileri, hem kendi içlerinde bağımsız gruplar olarak hem de gruplararası karşılaştırma yapılmak suretiyle istatiksel olarak analiz edildi. Bazal kalp hızı verilerinin gruplararası ve grup içi karşılaştırmaları tablo VII ve VIII de verilmektedir. Her iki grup arasında bazal kalp hızı değerlerinde başlangıçta anlamlı fark yoktu (p»0.05). Betametazon grubu kalp hızı verileri kendi içinde değerlendirildiğinde; başlangıca göre takip eden saatlerde anlamlı kalp hızı değişiklikleri olduğu gözlendi (p00001). Kalp hızı başlangıca göre 24., 48. ve 72. saatte anlamlı olarak artmış bulundu (sırasıyla p«01001, p«0.001, p«0m01). 24. saatteki kalp hızı, 48. ve 72. saatteki kalp hızına göre karşılaştırıldığında; 48. saatte anlamlı olarak artış saptanmasına rağmen, 72. saatteki kalp hızı değeriyle arasında anlamlı fark gözlenmedi (sırasıyla p«0.001, »0.05). 48.saatteki kalp hızı 72. saatteki kalp hızına göre karşılaştırıldığında ise; 72. saatte anlamlı olarak azalma görüldü (p«0n001). Deksametazon grubu kalp hızı verileri kendi içinde değerlendirildiğinde; başlangıca göre takip eden saatlerde anlamlı kalp hızı değişiklikleri saptanmadı (p»O.05). Her iki grup birbiriyle karşılaştırıldığında; başlangıç, 24. ve 72 saatteki kalp hızlarında iki grup arasında anlamlı fark yoktu (p»0.05). 48. saatte ise betametazon grubunda kalp hızının deksametazon grubuna göre anlamlı olarak daha yüksek olduğu görüldü. SONUÇLAR 1) Betametazon ve deksametazon preterm doğuma bağlı neonatal komplikasyonlardan korumak için oldukça etkilidirler (Respiratuar distress sendromu). 2) Bazal kalp hızında; betametazon grubunda tedaviden sonra anlamlı bir artış gözlenirken deksametazon grubunda ise bazal kalp hızında herhangi bir değişiklik gözlenmedi. 3) Akselerasyon sayısında; betametazon grubunda tedavi sonrası anlamlı bir artış gözlenirken deksametazon gurubunda anlamlı değişiklik gözlenmedi. 4) Fetal hareketlerde hem betametazon hemde deksametazon grubunda anlamlı değişiklikler gözlendi. Betametazon grubunda istatistiksel olarak belirgin bir azalma görülürken, deksametazon grubunda sınırda anlamlılık derecesinde bir artış gözlendi. 5) Deselerasyon sayısında, gerek betametazon gerekse deksametazon uygulanan gruplarda çalışma periyodu boyunca anlamlı değişiklik görülmedi. 6) Çalışmadaki tüm parametreler 24. ve 48. saatlerde değişiklik gösterselerde çalışmaların çoğunda olduğu gibi çalışma süresinin sonlarına doğru eski değerlerine dönmeye başlamakta ve eski değerlerine dönmektedirler. 7) Antenatal kortikositeroid uygulaması (özellikle betametazon), fetal iyilik halini belirlemede kullanılan fetal hareket ve NST'de geçici bir baskılamaya neden olmaktadır. Bu geçici değişikliklerin fetal distress'e 45 neden olmadıkları bilinmeli ve erken yapılacak müdahalelerde unutulmamalıdır. 8) Gerek deksametazon gerekse betametazon preterm eylem tedavisinde akciğer matürasyonunu artırmak amacıyla güvenle kullanılabilecek ilaçlardır.

Anahtar Kelimeler: Erken Doğum Eylemi, Antenatal Korticosteroid, Fetal Akciğer Maturasyonu, NST