Günümüzde saðlýklý ve farklý besin gruplarýna ulaþýlmasýnýn kolay olmasýna raðmen, çocuklarýn tek tip besine veya besinlere ilgi duymasý endiþeye sebep olmaktadýr. Özellikle çocuklar meyve ve sebze gibi saðlýklý besinler seçmek yerine; þeker, yað ve tuz içeriði yüksek olan hýzlý-hazýr ve iþlenmiþ besinleri seçmektedir. Çocuklarýn bu beslenme tarzýný benimsemelerinin obezite ve tip II diyabet gibi bulaþýcý olmayan hastalýklarýn prevelansýnýn artýþýnda kilit faktörlerden biri olduðu düþünülmektedir. Çocuklarda besin seçimini doðuþtan gelen ve deðiþen lezzet tercihleri, biliþsel yetenek veya dikkat süresi, kültürel normlar, ebeveynlerin beslenme tercihleri, yeme davranýþlarý, ceza ve ödüllendirme sistemleri gibi birçok faktör etkilemektedir. Ayrýca son zamanlarda güdüsel ya da biliþsel etmenlerden kaynaklý yeni karþýlaþtýðý besinlerden sakýnma durumu olarak adlandýrýlan “besin neofobisi”de çocuklarda diyet çeþitliliðini azaltan önemli etmenlerden biri olmuþtur. Yetiþkinlerde besin neofobisi, yiyeceðin içeriðine güvenmeme, içeriði bilinmeyen yiyecekleri tatmada þüphe duyulmasý ve zehirlenme gibi korkular nedeniyle oluþurken; bebeklerde besin neofobisinin maternal beslenme esnasýnda karþýlaþmadýklarý tatlara karþý geliþtirdikleri nörobiyolojik mekanizmalara baðlý olduðu öne sürülmektedir. Neofobik çocuðun, yeni besin maddesine karþý olan bu korkusunun, doðasý gereði oluþmasý kadar ebebeynin çocuðun beslenmesi esnasýndaki tutumunun da çocukta besin neofobisi oluþmasýna neden olacaðý belirtilmektedir. Neofobi oluþan besinin sürekli denenmesi ve çocuðun olumlu deneyimler yaþamasý o besini tüketme konusundaki isteksizliðini azaltacaktýr. Ancak bu denemelerin sýklýðý ve miktarý ile ilgili sýnýrlý veriler bulunmaktadýr. Son veriler yeni bir besinin çocuðun alýþýlagelmiþ diyetine baþarýlý bir þekilde adapte edilmesi için en az on beþ deneyimin gerekli olabileceðini söylemektedir. Bu nedenle ebeveynlerin yeme davranýþ ve tutumlarý çocuklarda besin neofobisinin önlenmesi açýsýndan önemlidir. Besin neofobisi çocuklarda 2-6 yaþ arasýnda sýklýkla görülmekte fakat yaþ ilerledikçe neofobinin azaldýðý belirtilmektedir. Özellikle çocuklarda sebze ve meyvelere karþý neofobinin geliþmesini tetikleyen mekanizmalarýn tanýmlanmasý ve araþtýrýlmasý gereklidir. Bebekler ve çocuklar mümkün olduðunca erken dönemde çeþitli besinlerle tanýþtýrmalýdýr. Ebeveynler baskýcý olmadan çocuklarýn yemek yemelerinde aktif rol almalýdýrlar.
Anahtar Kelimeler: Besin Neofobisi, Çocukluk Çaðýnda Beslenme, Sebze ve Meyve
|
