Giriþ: Küresel olarak, çocuklarýn kendi evlerinde kilitli durumda ve arkadaþlarýndan çok uzun süre ayrý kalmalarý, COVID-19'un neden olduðu mevcut sosyal kriz, okul öncesi çaðýndaki çocuklarýn günlük hareketlerini ve davranýþlarýný önemli bir etki oluþturmuþtur. Dünya Saðlýk Örgütünün (DSÖ) okul öncesi çaðdaki çocuklarýn optimal saðlýðýný korumak ve geliþtirmek için hazýrlamýþ olduðu kýlavuzda; 3-4 yaþ arasý çocuklarýn, çeþitli fiziksel aktivite türlerinde gün boyunca en az 180 dakika geçirmelerini (en az 60 dakikasý orta ila þiddetli fiziksel aktivite olmak üzere), bir seferde 1 saatten fazla kýsýtlanmamalarýný veya uzun süre oturmamalarýný ve sedanter ekran süresinin 1 saatten fazla olmamasý tavsiye edilmektedir. Ayrýca, uykuya ayrýlan sürenin gecelik 10-13 saat olmasý önerilmektedir. Amaç: Bu derlemede, COVID-19 pandemisi sýrasýnda DSÖ'nün tavsiyeleri çerçevesinde, okul öncesi çocuklarýn fiziksel aktivite, ekran süresi ve uyku alýþkanlýklarýný deðerlendirilmek amaçlanmýþtýr. Yöntem: Covid 19 salgýný sýrasýnda okul öncesi çocuklarýn fiziksel aktivite, ekran süresi ve uyku alýþkanlýklarýný inceleyen çalýþmalar; Ýngilizce ve Türkçe anahtar kelimeleri kullanýlarak 1-29 Eylül 2022 tarihleri arasýnda, PubMed, Ovid, EBSCOHost, google scholer- advanced search, Yüksek Öðrenim Kurumu-Tez Tarama, Ulakbim Ulusal Veri Tabaný, Türkiye Atýf Dizini veritabanlarýnda taranmýþtýr. Bulgular: Yapýlan bir meta analiz çalýþmasý, dijital medyanýn (tablet, televizyon vb. üzerinden iletilen içerik) en hýzlý büyüyen kullanýcýlarýnýn 5 yaþ ve altý çocuklar olduðunu göstermiþtir. COVID-19 sýrasýnda sokaða çýkma yasaðýnýn çocuklar üzerindeki etkisi üzerine yapýlan araþtýrmalar, çocuklarýn boþ zamanlarýný fiziksel aktiviteye katýlmak yerine televizyon izleyerek veya interneti kullanarak geçirdiklerini bildirmiþtir. Ýsveç, Polonya, Meksika, Türkiye, Þili, Japonya’da pandemi sýrasýnda yapýlan çalýþmalarda, okul öncesi çocuklarda ekran önünde geçirilen sürelerin arttýðý belirlenmiþtir. Okely ve arkadaþlarý (2021) tarafýndan 14 ülkede yapýlan boylamsal bir çalýþmada, çocuklarýn COVID-19 öncesine göre 34 dakika sonra yattýklarý ve 60 dakika sonra uyandýklarý tespit edilmiþtir. Liu ve ark. (2021) Çin’ de okul öncesi dönem çocuklarý üzerinde yapýlan bir araþtýrmada, daha geç yatma-uyanma saatleri ve daha uzun uyku süreleri ile karakterize edilen uyku düzenindeki deðiþiklikler tanýmlamýþtýr. Yapýlan çalýþmalar, pandemi ile ilgili kýsýtlamalar ile azalmýþ fiziksel aktivite arasýnda güçlü bir iliþki olduðunu açýkça göstermiþtir. Sonuç: Pandeminin çocuklar üzerindeki etkisini deðerlendiren temsili örneklem büyüklüðüne sahip daha büyük çalýþmalar yapýlmasý ve bu dönemde oluþan saðlýksýz yaþam tarzlarýný sürdürme riskine karþý müdahaleler planlanmasý önerilmektedir. Ayrýca, Covýd-19 krizi sonrasýnda yeniden adaptasyonda zorluk yaþayan çocuklar tespit edilerek destek olunmalýdýr
Anahtar Kelimeler: COVID-19, Pandemi, Okul Öncesi Çocuk, Fiziksel Aktivite, Ekran Önünde Geçirilen Süre, Uyku.
|
