Fertilitenin korunmasý yaþamýn devamý ve insan gen yapýsýnýn kuþaktan kuþaða aktarýmýný saðlamada önemli yere sahiptir. Deðiþen toplum yapýsý ve yaþam deðiþkenlerinin hayatýmýza girmesi doðurganlýk oranlarýnda azalmaya neden olmuþtur. Doðurganlýk oranýnýn azalmasý ve infertil bireylerin artmasý gibi baþlýca nedenler toplumlarý fertilitede koruyucu yöntemleri geliþtirmeye ve uygulamaya sevk etmiþtir. Ayrýca deðiþen toplum yapýsý, cinsiyet kavramýnýn deðiþmesi, dýþ etkenler, kanser hastalýk ve türlerinin çeþitliliði doðurganlýk üzerinde olumsuz etkiye sebep olmuþtur. Bu olumsuz etkiler yaþlý nüfus yapýsýnýn giderek arttýðý dünya ülkelerinde kaygýya neden olmuþtur. Doðurganlýk oranlarýnýn azalmasýnda meydana gelen birçok olumsuz geliþme ile birlikte doðurganlýðýn korunmasýnda da birçok farklý yöntem ortaya çýkmýþtýr. Bu yöntemlerin baþýnda kriyoprezervasyon tekniði gelmektedir. Kriyoprezervasyon, dokularý bozulmaya karþý gliserol benzeri bir madde ile dengelendikten sonra soðutulup -196 °C’deki sývý azot tanký içinde dondurularak saklanmasý iþlemidir. Kemoterapi tedavisi gerektiren kanser hastalýklarý veya cinsiyet deðiþtirme gibi bazý tedaviler üreme iþlevini kalýcý olarak sonlandýrabilir. Kriyoprezervasyon tekniði ile üreme hücre ve dokularý dondurularak ileri dönemlerde tekrar kullanýlabilir. Kriyprezervasyon tekniðinde kiþinin ileride üreme isteðine, yaþýna, hastalýk durumuna ve varsa aldýðý tedavinin türüne göre danýþmanlýk verilmesi önemlidir. Kemoterapi alan kanser hastalarýnda temel amaç hücre ve dokularýn hiç etkilenmemesi veya minimal düzeyde etkilenmesidir. Bu yüzden bu hastalarda danýþmanlýk ve koruyucu hizmetler mümkün olan en kýsa sürede gerçekleþtirilmelidir. Fertiliteyi koruyucu yöntemler arasýnda ayrýca üreme hücre ve dokularýnýn baðýþý, taþýyýcý annelik ve uterus nakli yer almaktadýr. Bu yöntemlerde de amaç doðurganlýðýn devamýný saðlamak ve insanlarýn saðlýklý bir þekilde doðurganlýðýný saðlamaktýr.
Anahtar Kelimeler: doðurganlýk, fertilite, kriyoprezervasyon, üreme
|
