Fetal programlama saðlýklý yaþamýn birinci basamaðý olarak kabul edilmektedir. Literatürde yapýlan çalýþmalar sonucunda fetal programlama, intrauterin büyüme, geliþme ve eriþkin dönemde görülen kronik hastalýklar ile fetal beslenme arasýndaki iliþkiyi tanýmlamaktadýr. Fetüsün yetersiz beslenmesi, fetüste metabolik fonksiyonlarýnda kalýcý deðiþiklikler yaratmakta ve eriþkin dönemde obezite baþta olmak üzere kronik hastalýk riskinde ciddi bir þekilde artýþa neden olmaktadýr. Literatürde artan kanýtlar gebelik öncesinde annenin aðýrlýðý, gebelik sürecindeki annenin saðlýklý aðýrlýk kazanýmý, anne adayýnýn yetersiz ve dengesiz beslenmesi, çocukluk çaðý obezitesini ve metabolik riski etkilediðini ortaya koymaktadýr. Gebelikte meydana gelen diyabet (gestasyonel diyabet) durumunda gebelerde metabolik kontrolün saðlanmasý fetüste meydana gelecek stresi azaltmakta ve ileriki zamanlarda meydana gelecek hastalýk risklerini azaltmaktadýr. Gebelik süresinde annenin özel durumu göz önünde bulundurularak anne adayýnýn uygun vücut aðýrlýðý artýþý saðlanmalý, ve hastalýk riskini ortadan kaldýrmak için fazla ya da yetersiz vücut aðýrlýðý kazanýmý engellenmelidir. Gebelik süresince annenin saðlýksýz ve aþýrý beslenmesi, fetüse saðlanan besinin artmasýna, iþtah kontrolündeki deðiþim nedeniyle plazma glukoz düzeyinde artýþýn oluþmasýna bu nedenle adipoz doku artýþýna neden olmakta, fetüste adipoz doku kaynaklý olan ve besin ögesi alýmýnýn azalmasý ve enerji kullanýmýnýn arttýrýlmasý yolu ile enerji dengesini regüle eden bir doygunluk etmeni olan leptin reseptöründe azalma meydana getirerek yað dokularýnda fetüsün büyüme ve geliþimi sýrasýnda uygun artýþýn saðlanamamasý ile birlikte obezite meydana gelmektedir. Literatürde yapýlan diðer çalýþmalarda, annenin obez olma durumu, yenidoðanýn da ileriki dönemlerde obez olma riskini artýrmakta olduðu yönündedir. Fetüsün gelecekteki saðlýðýnýn belirlenmesi ve programlanmasýnda annenin gebelik öncesinde ve gebelik sýrasýndaki beslenmesinin oldukça önemli olduðu ve tüm bu bilgilerin ýþýðýnda planlý gebeliklerin teþvik edilmesi gerektiði ve gebelik süresince yeterli ve dengeli beslenme konusunda bilgi düzeyinin artýrýlmasý gerekmektedir. Literatürde yapýlan tüm bu çalýþmalar fetal dönemdeki beslenmenin, annenin gebelik öncesi ve sýrasýnda beslenme þeklinin oldukça önemli olduðu ve ileriki dönemlerde meydana gelecek baþta obezite olmak üzere meydana gelecek tüm hastalýk riskleri için fetal geliþimi etkileyen faktörler belirlenmeli, takip edilmeli ve etkin tedavi uygulamalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Fetal programlama,obezite,çocukluk çaðý
|
