Fetal programlama sağlıklı yaşamın birinci basamağı olarak kabul edilmektedir. Literatürde yapılan çalışmalar sonucunda fetal programlama, intrauterin büyüme, gelişme ve erişkin dönemde görülen kronik hastalıklar ile fetal beslenme arasındaki ilişkiyi tanımlamaktadır. Fetüsün yetersiz beslenmesi, fetüste metabolik fonksiyonlarında kalıcı değişiklikler yaratmakta ve erişkin dönemde obezite başta olmak üzere kronik hastalık riskinde ciddi bir şekilde artışa neden olmaktadır. Literatürde artan kanıtlar gebelik öncesinde annenin ağırlığı, gebelik sürecindeki annenin sağlıklı ağırlık kazanımı, anne adayının yetersiz ve dengesiz beslenmesi, çocukluk çağı obezitesini ve metabolik riski etkilediğini ortaya koymaktadır. Gebelikte meydana gelen diyabet (gestasyonel diyabet) durumunda gebelerde metabolik kontrolün sağlanması fetüste meydana gelecek stresi azaltmakta ve ileriki zamanlarda meydana gelecek hastalık risklerini azaltmaktadır. Gebelik süresinde annenin özel durumu göz önünde bulundurularak anne adayının uygun vücut ağırlığı artışı sağlanmalı, ve hastalık riskini ortadan kaldırmak için fazla ya da yetersiz vücut ağırlığı kazanımı engellenmelidir. Gebelik süresince annenin sağlıksız ve aşırı beslenmesi, fetüse sağlanan besinin artmasına, iştah kontrolündeki değişim nedeniyle plazma glukoz düzeyinde artışın oluşmasına bu nedenle adipoz doku artışına neden olmakta, fetüste adipoz doku kaynaklı olan ve besin ögesi alımının azalması ve enerji kullanımının arttırılması yolu ile enerji dengesini regüle eden bir doygunluk etmeni olan leptin reseptöründe azalma meydana getirerek yağ dokularında fetüsün büyüme ve gelişimi sırasında uygun artışın sağlanamaması ile birlikte obezite meydana gelmektedir. Literatürde yapılan diğer çalışmalarda, annenin obez olma durumu, yenidoğanın da ileriki dönemlerde obez olma riskini artırmakta olduğu yönündedir. Fetüsün gelecekteki sağlığının belirlenmesi ve programlanmasında annenin gebelik öncesinde ve gebelik sırasındaki beslenmesinin oldukça önemli olduğu ve tüm bu bilgilerin ışığında planlı gebeliklerin teşvik edilmesi gerektiği ve gebelik süresince yeterli ve dengeli beslenme konusunda bilgi düzeyinin artırılması gerekmektedir. Literatürde yapılan tüm bu çalışmalar fetal dönemdeki beslenmenin, annenin gebelik öncesi ve sırasında beslenme şeklinin oldukça önemli olduğu ve ileriki dönemlerde meydana gelecek başta obezite olmak üzere meydana gelecek tüm hastalık riskleri için fetal gelişimi etkileyen faktörler belirlenmeli, takip edilmeli ve etkin tedavi uygulamalıdır.
Anahtar Kelimeler: Fetal programlama,obezite,çocukluk çağı
|
