Amaç: Orem’e göre hemþireliðin ilgi alaný; insan saðlýðýnýn ve yaþamýnýn devamý, hastalýklardan ve sakatlýktan kurtulmasý ve onlarýn olumsuz etkileri ile baþ edebilmesi için duyduðu gereksinimlerin karþýlanmasý üzerinde yoðunlaþmýþtýr. Yapýlan araþtýrmalara bakýldýðýnda hemþireler tarafýndan en sýk kullanýlan modelin Orem’in Öz Bakým Modeli olduðu görülmektedir. Bu baðlamda hazýrlanan derlemenin amacý hemþirelik alanýnda çalýþýlma düzeyi sýnýrlý olan kuram kullanýmýna, Orem’in Öz Bakým Modeli ile yapýlmýþ çalýþmalarýn hasta bakýmý üzerine yaptýðý olumlu sonuçlarýna dikkat çekilmesiyle farkýndalýk yaratmaktýr.
Yöntem: Konu ile iliþkili çalýþmalara “Google Akademik, YÖKTEZ, ULAKBÝM ve PubMed/Medline veri tabanlarý arþivlerinden “Orem Öz Bakým Modeli, özbakým, özbakým gücü, kadýn saðlýðý, self-care ve self-care theory anahtar kelimeleriyle yapýlan taramalar sonucu ulaþýlmýþtýr. Çalýþma kapsamýna 2003-2018 yýllarý arasýnda kadýn saðlýðý alanýnda yapýlmýþ ve tam metnine eriþilebilen 9 adet araþtýrma alýnmýþtýr.
Kadýn saðlýðý alanýnda Orem’in Modeli’ne dayanan çalýþmalara bakýldýðýnda: postpartum dönemdeki bakýmýn doðum sonrasý komplikasyonlarýn önlenmesi ve giderilmesine; erken doðum tanýsý alan gebelere verilen bakýmýn öz bakým gücünün artýrýlmasýna; sezaryen ile doðum yapan kadýnlarda operasyona baðlý komplikasyonlarýn azaltýlmasýna; dismenoresi olan adölesanlarýn öz bakým davranýþlarýna; postmenopozal kadýnlarýn öz bakým aktivitelerine; osteoporoz riskine yönelik koruyucu öz bakým davranýþý kazandýrýlmasýna; postpartum dönemde verilen bakýmýn doðum sonrasý öz deðerlendirmeye olumlu etkiler yarattýðý saptanmýþtýr.
Sonuç: Literatürde yapýlan çalýþmalar incelendiðinde kuram/model kullanýmýnýn, bakýmýn kalite ve etkinliði üzerinde olumlu sonuçlar doðurduðu açýktýr. Ancak genel perspektiften bakýldýðýnda hemþireler tarafýndan araþtýrmalarda kuram/model kullanýmýnýn sýnýrlý olduðu, kuram/model kullanýmýnýn araþtýrma sürecinin tüm basamaklarýnda yer almadýðý görülmektedir. Hemþirelik araþtýrmalarýna rehberlik etmesi amacýyla hemþirelik kuram ve modellerinin daha sýk kullanýlmasý önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Öz Bakým, Orem Öz Bakým Modeli, Hemþirelik
|
