Kanser, küresel olarak ikinci ölüm nedenidir. Kanserin sebep olduðu ölümler, tarama programlarýyla kanser erken dönemde tanýlanarak önlenebilmektedir. Kadýnlarda uluslararasý kanser tarama programlarý meme, serviks ve kolorektal kanser için yapýlmaktadýr. Meme kanseri, dünya genelinde kadýnlarda en sýk tanýlanan kanser türüdür ve yeni kanser vakalarýnýn yarýsýný oluþturmaktadýr. Öte yandan, küresel olarak kanserin neden olduðu ölümlerde ikinci sýradadýr. Servikal kanser, dünya çapýnda kadýnlar arasýnda en yaygýn dördüncü kanserdir. Küresel olarak en yaygýn ilk beþ kanserden biri olan kolorektel kanser ise dünya ölçeðinde dördüncü sýrada yer almakta olup, kanserden ölümlerin en yaygýn üçüncü nedenidir. Kolorektal kanser prevelans, insidans ve mortalitesi Asya ülkelerinde en yaygýndýr. Bu kanserler, tarama yöntemleriyle premalign evrede tespit edilerek maliyet etkin ve basit protokollerle tedavi edilebilmektedir. Meme, serviks ve kolorektral kanserlerin neden olduðu ölümlerin önlenmesinde, her bir kanser türü için bir ülkeden diðerine deðiþen kamu destekli tarama programlarý yürütülmektedir. Meme kanseri taramasýnda standart uygulama mamografi, servikal kanserde HPV testi veya Pap-smear testi ve kolorektal kanserde gaitada gizli kan ile kolonoskopidir. Ancak, uluslararasý ölçekte belirlenen tarama programlarýna katýlýmlar yetersiz kalmakta ve önlenebilir bir saðlýk sorunuyla mücadele zorlaþmaktadýr. Tarama programlarýnda etkili stratejilerin uygulanmasý, kadýn saðlýk bakým kalitesinin artýrýlmasý ve kadýnlara optimal saðlýk hizmeti sunulmasý için önem taþýmaktadýr. Bu nedenle, kadýn saðlýðýnýn korunmasý, geliþtirilmesi ve hedeflenen saðlýk bakým kalitesine ulaþýlmasý için; kadýn doðum hemþirelerinin birinci basamak saðlýk kurumlarýnda öncelikli olmak üzere, tüm birimlerde kanýta dayalý bilgiler çerçevesinde eðitim ve danýþmanlýk sunmalarý gerekmektedir. ORCID NO: 000-0001-6710-6713
Anahtar Kelimeler: Meme kanseri, Servikal kanser, Kolorektal kanser, Kadýn saðlýðý, Tarama programý
|
