Türkiyede viperidae familyasý zehirli yýlan sokmalarýndan sorumludur.Ülkemizde Androctonus crassicauda ve Leiurus quinquestriatus türü akrepler morbidite ve mortaliteye neden olabilir.Yýlan zehiri kan veya lenfatik dolaþým yoluyla yayýlabilir. Lokal etkili toksinler þiþlik, ekimoz, doku nekrozuyla bulgu verir.Baþlýca hedef organlar kan, kardiyovasküler, solunum ve santral sinir sistemidir. Öyküde nerede , ne zaman olduðu, semptomlarýn baþlangýç zamaný , kullandýðý ilaçlar (özellikle antikoagülanlar veya beta blokerler) gibi týbbi öykü sorgulanmalýdýr.Toksinlere baðlý olarak kardiyovasküler (taþikardi,hipotansiyon,þok) bulgular, kas güçsüzlüðü ve aðrýsý, kompartman sendromu , oftalmopleji ,pupil geniþlemesi, fasiyal güçsüzlük,flask paralizi, kan alýnan bölgelerden sýzma ve burun kanamasý sýk görülür.Taný genellikle öykü ile konur. Ýlk müdahale olarak hasta olay bölgesinden uzaklaþtýrmalý ve hareketsiz tutulmalýdýr. Ýnsizyon ve oral ,mekanik emme cihazlarý ,kriyoterapi ,turnikeler önerilmemektedir.Acil serviste damar yolu açýlarak kristaloid infüzyonu, analjezik verilmeli. Tetanoz proflaksisi planlanmalýdýr.Antivenom tedavisi þok, EKG anormallikleri,nörotoksik belirtiler, spontan kanama,ƒ lokal þiþliðin progressif artmasý halinde uygulanmalýdýr.
Akrep sokmasýyla yýlda bir milyondan fazla görülen zehirlenme vakalarý sonucunda yüzlerce kiþi hayatýný kaybetmektedir, akrep sokmalarýna sýcak iklimlerin yaþandýðý bölgelerde sýk rastlanýr.Türkiye’de halk saðlýðýný tehdit eden akrepler buthidae familyasýna ait olan Androctonus crassicauda, Leirus quinquestriatus, Mesobuthus gibbosus türleridir. Akrep venomlarý sempatik sistem olmak üzere otonom sinir sistemini oldukça güçlü stimüle eder.Klinikte nörolojik ve kardiyolojik etkilenme ön plandadýr.Taný öyküye dayanmaktadýr. Tedavide hastanýn stabilize edilmesi,yara yeri temizliði ve analjezik verilmesi önerilir.Sistemik semptomlarý olan hastalara antivenom önerilir.
Sonuç olarak yýlan ve akrep sokmalarý ülkemizde önemli bir çevresel saðlýk sorunu olmaya devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yýlan, Akrep, Zehirlenme
|
