Çocuk sahibi olmak insan hayatında önemli değişimler yaratan bir süreçtir. Bu değişim sadece anne için değil, bütün aile üyeleri ve hatta toplum için bazı etkiler yaratmaktadır. Bu çalışmada yaşanılan değişim sürecinde kadınların anne olma tercihleri üzerinden otoetnografik bir araştırma yapılması amaçlanmaktadır. Otoetnografik araştırmalar, geleneksel gözlemci-gözlemlenen yaklaşımına yeni bakış açısı getirmektedir. ‘Nitel araştırmanın yeni dili’ olarak anılan otoetnografi araştırmacıyı görünür kılarak, düşünümselliği ve ilişkiselliği teşvik ederek sosyal bilimin ‘kabul edilebilir’ sınırlarını zorlamaktadır (Gubrium ve Holstein, 2012). Otoetnografi yöntemini kullanan araştırmacı salt katılımcı/gözlemci olmaktan uzaklaşarak konu edilen deneyimin ‘içinden gelmekte’, birtakım duygular karmaşasıyla cebelleşmekte ve geleneksel araştırma yöntemlerinin dışarıda bıraktığı halleri ifade edebilmektedir. Böylelikle, bireylerin toplumsal etkiler sonucunda ortaya koydukları anlamlar bütünlüğüne ışık tutulmaktadır. Otoetnografi aynı zamanda sessiz kalınmış ve daha az çalışılmış konulara dikkat çekmeyi amaçlar. Yöntem, araştırmacıların ırk, cinsiyet, sınıf, yaş gibi toplumsal kimlikleri bağlamında gördüklerini, düşündüklerini ve söylediklerini anlamlandırmaya çalışmaktadır. Çalışma kapsamda dört çocuk annesi, çalışan bir kadının gebelik, lohusalık ve annelik süreçlerini otoetnografik bağlamda ele alacaktır. Aşağıda örneklerine yer verilen söylemler üzerinden toplumun annelik ve annelik süreçlerine bakışı bir anne gözünden betimlenecektir.
“Hem oğlun hem kızın var. Daha ne istiyorsun?”
“Genellikle düşük gelir düzeyinde, eğitim insanlar ikiden fazla çocuk yaparlar. Siz neden bu kadar çok çocuk yapıyorsunuz?”
“Çalışıyorum diyorsun, işim var diyorsun, neden bu kadar çok çocuk yapıyorsun inan anlamadım. Oyalanacak işlerin varmış yetmiyor mu meşgalen, başına dert arıyorsun bu kadar çocukla…”
Yukarıda verilen her bir söylem özellikle üçüncü gebelik sürecinin başlamasıyla bir anne adayının toplum tarafından nasıl konumlandığını göstermektedir ve bu söylemler ışığında annelik serüvenini kurgulayan annenin toplumla ilişkisini yeniden değerlendirme süreci otoetnografi yöntemi ile çalışmada ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Annelik, Gebelik, Lohusa, Toplum, Otoetnografi
|
