GİRİŞ: Etik, yapılması ve yapılması gerekenleri, hakları ve yanlışları inceleyen bir felsefe dalıdır. Klinik etik, bilimin uygulanmasını, tıp ve sağlık bilimleri alanındaki ahlak anlayışını ifade eder. Klinik etiğin amacı ise hasta bakımının kalitesini iyileştirmek ve hastaların refahına olan bağlılığını vurgulamaktır. Sağlık bakımındaki teknik gelişmeler nedeniyle sağlık çalışanları, anneler ve yeni doğanlar sık sık belirsiz durumlarla karşı karşıya kalmaktadır.
AMAÇ: Bu derlemenin amacı anne ve yeni doğan hakları ve etik ikilemler konusunda farkındalık yaratmaktır. Anne ve yeni doğan; küretaj, cinsiyet seçimi, fetüsle ilgili kararları kimin vereceği, doğum gerçekleşmeden ölen annenin bebeğinin yaşatılıp yaşatılmaması gibi konularda etik ikilemlerle karşı karşıya kalmaktadır. Bu noktada sadece anneyi dikkate alıp, fetüsü gebe bedeninin bir parçası olarak görmek kadar, anne ve fetüsü iki ayrı birey olarak görmek de doğru değildir. Burada fetüsü, anne bedeninde varlığını sürdürdüğü için özgürlüğü anne hakları ile kısıtlanan bir potansiyel birey, gebenin de bedeninde taşıdığı canlının temel haklarına özen gösterme yükümlülüğü olan birey olarak görülmesi gerekir. Anne ve yeni doğan hakları korunurken (öteki bireylerin yaşamını tehlikeye sokmadığı durumlarda) sır saklama, özen gösterme, zarar vermeme, yarar sağlama, özerklik, mahremiyete saygı ilkelerini göz önünde bulundurmak gerekir. Bundan yarım asır evveline kadar etik kararlar için hasta odasının dışına çıkılması gerekmemekte, aile ve sağlık çalışanının görüşleri yeterli bulunmaktaydı. Günümüzde karar alınırken aile ve hekim görüşünün yanında etik komiteleri ve hukuk uzmanlarının da devreye girmesi gerekmektedir.
SONUÇ: Hemşire kadın sağlığı alanında yer alan tüm uygulamalarında etik ilkeleri göz önüne alarak bakım vermeli, sağlık sisteminde hizmet alan bireylerin haklarını aramalarını sağlamak için onları cesaretlendirmelidir. Haklarını koruyamayan bireylerin savunuculuğunu yapmalıdır.
Anahtar Kelimeler: etik, klinik etik, anne, yenidoğan
|
