Kronik pelvik ağrı ve infertilite ile kendini gösteren pelvik endometriozis, tekrarlayan retrograd menstruasyonun ve alt karın boşluğunda dökülen endometrial dokunun neden olduğu, öncelikle overler ve pelvik dokuları etkileyen östrojene bağımlı kronik inflamatuar süreç ile karakterize karmaşık bir sendromdur.
Endometriozisin patofizyolojisi, geniş bir genetik faktör yelpazesinden ve çevresel etkilerden kaynaklanmaktadır. Oksidatif stres, apoptoza direnç ve immünolojik düzensizlik gibi diğer faktörler de bu hastalığa katkıda bulunur. Çevresel faktörler de epigenetik mekanizmalar yoluyla önemli bir etki gösterir. Fetal yaşam sırasında artan östrojen aktivitesi, endometriozisin başlaması ve ilerlemesinin önemli bir faktörü gibi görünmektedir.Literatürde birçok çalışma , endometriozis ile östrojen benzeri aktiviteye sahip endokrin bozucu kimyasallara(EBK) maruz kalma arasındaki ilişkiye odaklanmıştır. EBK olarak işlev gören plastikleştiricilerin ticari kullanımı mevcuttur. BPA, çoğunlukla plastik poşetler, şişeler ve ambalajlar, özellikle su ve süt şişeleri, kaplanmış teneke kutular, özellikle yiyecek ve içecek kutuları ve mikrodalga fırın kapları için kullanılan polikarbonat reçinede bulunur. Endometriozisi olan kadınlarda, endometriozisi olmayan kadınlardan daha yüksek BPA seviyeleri tespit edilmiştir.
Östrojen benzeri EBK’lara maruz kalmanın, bu hastalığın fetal kökenine katkıda bulunduğu bildirilmiştir.EBK’lar endojen hormonlardan bir veya daha fazlasının etkisini taklit ederek veya inhibe ederek endokrin sisteme müdahale eden ekzojen kimyasallardır.Endometriyal dokuların göçü, yapışması ve ilerlemesinde yer alan endometriyal hücre dizilerinde yüksek düzeyde östrojen reseptörleri (ER-β) yoluyla aşırı östrojen üretimine neden olan steroidojenik faktör 1 geni (SF-1)’nin aşırı ekspresyonu, progesteron direnci, oksidatif stres ve proinflamatuar koşullar gibi EBK’ları ve endometriozisi birbirine bağlayan mekanik süreçler kısmen açıklanmıştır.
Endometriozisin gelişimini açıklamaya çalışan birçok teori vardır; ancak hiçbiri hastalığın tüm insidansını açıklayamaz.
Anahtar Kelimeler: Endometriozis, Endokrin Bozucu Kimyasallar, Bisfenol A,
|
